Τη θεσμοθέτηση και στο ελληνικό εκλογικό σύστημα της επιστολικής ψήφου, αρχής γενομένης από τις ευρωεκλογές του ερχόμενου Ιουνίου, ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός κατά την εισαγωγική ομιλία του στο υπουργικό συμβούλιο.
Ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε πως η συγκεκριμένη τομή «είναι κάτι που έχουν υιοθετήσει τα περισσότερα κράτη και είναι ώρα να ισχύσει στον τόπο μας», θέλοντας να αναδείξει πως το συγκεκριμένο σύστημα έχει ήδη δοκιμαστεί στο εξωτερικό. Ο στόχος της κυβέρνησης με αυτή την «ιστορική τομή», όπως τη χαρακτήρισε ο κ. Μητσοτάκης, είναι τριπλός:
1. Η μεταρρύθμιση δίνει επικοινωνιακό «αέρα» στη διαδικασία των ευρωεκλογών, που παραδοσιακά συγκεντρώνει μικρότερο ενδιαφέρον από τις εθνικές εκλογές. «Εισάγουμε μία καινοτομία που αποτελεί την καλύτερη διαφήμιση για την εκλογική διαδικασία που έχουμε μπροστά μας», λέει στην notanews.gr κυβερνητική πηγή, εξηγώντας πως η κυβέρνηση θέλει να αναζωογονήσει τη διαδικασία.
2. Αποτελεί χτύπημα στην αποχή. Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η χώρα τα τελευταία δέκα χρόνια σε όλες τις εκλογικές διαδικασίες είναι το μεγάλο ποσοστό αποχής. Η εκλογική διαδικασία με τη νέα μεταρρύθμιση «εμπλουτίζεται και αλλάζει», καθώς «είναι η πιο ισχυρή απάντηση στην αποχή», είπε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός. Και πράγματι, με την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου και εντός Ελλάδος, ειδικές κατηγορίες, όπως υπερήλικοι, ασθενείς, άτομα με αναπηρία, νέοι που δουλεύουν σεζόν, εργαζόμενοι τις ημέρες των εκλογών, μαθητές που μπορεί να έχουν εξετάσεις, θα μπορούν να συμμετάσχουν στις εκλογές, που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήταν δυνατόν, «και αυτό είναι μια μεγάλη δημοκρατική κατάκτηση». Να σημειώσουμε βέβαια ότι η επιστολική ψήφος δεν αφορά μόνο ειδικές κατηγορίες, θα ισχύσει για το σύνολο του εκλογικού σώματος εντός και εκτός Ελλάδας.
3. Ο πρωθυπουργός απευθύνεται και πολιτικά σε κατηγορίες όπως οι νέοι, που ειδικά αρχές καλοκαιριού το πιθανότερο είναι να μην πάνε να ψηφίσουν, διευρύνοντας το εκλογικό σώμα και ο ίδιος προσωπικά το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται. Ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε πως η δυνατότητα αυτή «διευρύνει το σώμα των πολιτών που συμμετέχουν στις εκλογές», τονίζοντας πως όσον αφορά το εξωτερικό δεν θα υπάρχει καν η ανάγκη να οργανώσουμε ειδικά εκλογικά τμήματα, καθώς «κάθε απόδημος θα μπορεί να ψηφίζει από το σπίτι του με άνεση, διαθέτοντας όλες τις δικλίδες ασφαλείας».
Η εκκρεμότητα
Τέλος, ο Θοδωρής Λιβάνιος ανέφερε ότι επανέρχεται το κώλυμα για τους βουλευτές, που εάν θέλουν να είναι υποψήφιοι για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να παραιτηθούν, κάτι που είχε καταργήσει ο ΣΥΡΙΖΑ. Το μόνο θέμα που παραμένει σε εκκρεμότητα είναι τι θα γίνει με όσους ευρωβουλευτές έχουν ήδη δύο θητείες και αν θα μπει όριο, «κόβοντάς τους» από την επόμενη διαδικασία. Η άλλη σκέψη είναι απλώς ο πρωθυπουργός να τους ζητήσει να τον «διευκολύνουν».
Χωρίς αλλαγές στις ευρωκάλπες – Το παρασκήνιο της απόφασης
Από σαράντα κύματα πέρασε η κυβέρνηση μέχρι ο Κυριάκος Μητσοτάκης να φθάσει στις χθεσινές ανακοινώσεις στο υπουργικό, όπου δημοσιοποίησε την πρόθεσή του, όπως είχε διαφανεί το τελευταίο διάστημα, να διατηρήσει το υπάρχον εκλογικό σύστημα στις ευρωεκλογές, δηλαδή τη χώρα ως ενιαία εκλογική περιφέρεια και τον σταυρό προτίμησης. Ο κ. Μητσοτάκης αιτιολόγησε την απόφασή του λέγοντας ότι «θα ισχύσει ο σταυρός προτίμησης, γιατί τον πρώτο λόγο έχουν οι πολίτες και όχι ο αρχηγός κάθε παράταξης με τη λίστα που θα επιλέγει ο ίδιος». Πώς, όμως, κατέληξε στην απόφαση ο σταυρός να παραμείνει πανελλαδικά, παρότι όπως αποκάλυψε ο ίδιος στο υπουργικό συμβούλιο υπήρξε «προβληματισμός για το εάν θα υπάρξει διαίρεση της επικράτειας» σε πέντε περιφέρειες.
Διατηρούνται η ενιαία πανελλαδική περιφέρεια και ο σταυρός προτίμησης
Σύμφωνα με πληροφορίες, η απόφαση πάρθηκε για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, η κατάτμηση είχε αρκετά διαδικαστικά προβλήματα, με μεγαλύτερο την αρχή της αναλογικότητας. Πηγές που ήταν στις συζητήσεις λένε πως «το πόσοι ευρωβουλευτές θα εκλέγονταν ανά περιφέρεια ήταν ένας δυσεπίλυτος γρίφος που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόρριψη τελικά αυτού του μοντέλου». Δεύτερον, ο πρωθυπουργός έλαβε υπόψη του και το πολιτικό σκέλος, καθώς κρίθηκε πως μια αλλαγή στον τρόπο εκλογής των ευρωβουλευτών θα άνοιγε μια συζήτηση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης που θα αποπροσανατόλιζε από την ουσία, η οποία είναι η εκλογή αξιόλογων προσώπων στην Ευρωβουλή, κάτι που ο ίδιος θεωρεί το πιο μείζον.
«Αγκάθι» πάντως στη διατήρηση του υπάρχοντος συστήματος είναι το γεγονός ότι η πανελλαδική σταυροδοσία ευνοεί τους «σταρ» και εν γένει τα γνωστά πανελλαδικά πρόσωπα, κάτι το οποίο ο κ. Μητσοτάκης έχει καυτηριάσει κατά το παρελθόν. Τούτο λύνεται, σύμφωνα με συνεργάτες του πρωθυπουργού, από την κατάρτιση των ψηφοδελτίων. «Ο πρωθυπουργός θα βάλει στις λίστες πρόσωπα που θεωρεί ότι μπορούν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του ευρωβουλευτή», προσθέτουν οι ίδιες πηγές.
Οι ευρωεκλογές θα πραγματοποιηθούν στις 9 Ιουνίου 2024, ενώ όλοι οι εκλογείς θα έχουν δυνατότητα επιστολικής ψήφου. Οσοι βρίσκονται εντός επικράτειας εφόσον το επιλέξουν, ενώ όσοι βρίσκονται εκτός θα μπορέσουν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα μόνο με επιστολική ψήφο, καθώς δεν θα στηθούν εκλογικά τμήματα ώστε να μπορέσουν να ψηφίσουν διά ζώσης. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή οποιουδήποτε Έλληνα εκλογέα στις ευρωεκλογές, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής του, είναι να έχει εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.
Η συγκεκριμένη ρύθμιση εφόσον ψηφιστεί θα ισχύσει μόνο για τις ευρωεκλογές και τα δημοψηφίσματα προς το παρόν, ωστόσο, όπως τόνισε ο κ. Λιβάνιος, «είναι πιθανόν στο μέλλον να μπορούμε να ψηφίσουμε με αυτόν τον τρόπο και στις εθνικές εκλογές».
Ηλεκτρονική πύλη
Προκειμένου να εφαρμοστεί η επιστολική ψήφος, θα δημιουργηθεί σχετική ηλεκτρονική πύλη για την εγγραφή των εκλογέων που επιθυμούν να ψηφίσουν με αυτόν τον τρόπο. Ο εκλογέας, κάνοντας χρήση των κωδικών του, καταχωρίζει την αίτησή του και συμπληρώνει τη διεύθυνση στην οποία θέλει να του αποσταλεί το εκλογικό υλικό. Το κινητό του τηλέφωνο, το οποίο θα δηλώσει στην πλατφόρμα καθώς και το email του, πιστοποιούνται με συνθηματικό μιας χρήσης (OTP).
Η αίτηση γίνεται οριστική με την υποβολή της, ενώ η δυνατότητα εγγραφής στην πλατφόρμα σταματά 40 ημέρες πριν από τη διενέργεια των εκλογών. Μέχρι τη συγκεκριμένη ημερομηνία ο εκλογέας μπορεί να τροποποιήσει τη διεύθυνση παραλαβής ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο, αλλά και να ακυρώσει την αίτησή του.
Ο εκλογέας στη συνέχεια θα παραλάβει το αργότερο 20 ημέρες πριν από τη διενέργεια των εκλογών τον φάκελο της επιστολικής ψήφου, ο οποίος περιλαμβάνει: έναν φάκελο επιστροφής της επιστολικής ψήφου, έναν φάκελο ψηφοφορίας, ένα ψηφοδέλτιο, ένα έντυπο οδηγιών και μια υπεύθυνη δήλωση. Η αποστολή του φακέλου καθώς και η επιστροφή της επιστολικής ψήφου θα πραγματοποιηθούν ατελώς. Ο εκλογέας ενημερώνεται με email για την αποστολή του φακέλου του και μπορεί να βλέπει την πορεία αποστολής του.
Το ψηφοδέλτιο θα είναι ενιαίο και τυπώνεται με ευθύνη του υπουργείου Εσωτερικών, γεγονός που σημαίνει ότι τα κόμματα δεν είναι υποχρεωμένα να τυπώσουν ψηφοδέλτια. Στην πρώτη σελίδα, ο εκλογέας θα επιλέγει το κόμμα ή τον συνασπισμό κομμάτων και στη δεύτερη σελίδα επιλέγει τους υποψηφίους ευρωβουλευτές του κόμματος που προτιμά (έως τέσσερις υποψηφίους). Στη συνέχεια επιλέγει τα πεδία που προβλέπονται και υπογράφει. Επίσης συμπληρώνει την αίτηση – υπεύθυνη δήλωση.
Παραλαβή και φύλαξη
Οι φάκελοι, τους οποίους παραλαμβάνει ειδική επιτροπή συλλογής επιστολικής ψήφου, η οποία θα συγκροτηθεί μόλις ξεκινήσουν οι αποστολές των φακέλων, πρέπει να φτάσουν στο σημείο συλλογής επιστολικών ψήφων έως τις 5 το απόγευμα της προηγούμενης ημέρας. Ο εκλογέας θα ενημερώνεται με email για την παραλαβή του φακέλου, ο οποίος θα τοποθετηθεί στην ειδική κάλπη του εκλογικού τμήματος όπου ανήκει ο εκλογέας. Ο χώρος όπου θα συγκεντρώνονται οι φάκελοι με τις επιστολικές ψήφους μπορεί να είναι ένα δημόσιο ή ιδιωτικό κτίριο, θα φυλάσσεται από την Ελληνική Αστυνομία και θα παρακολουθείται και καταγράφεται από κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης. Το υλικό καταγραφής θα φυλάσσεται στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Οι επιστολικές ψήφοι θα καταμετρηθούν μαζί με τις υπόλοιπες μετά τις 7 το βράδυ, οπότε και θα ξεκινήσει η καταμέτρηση των ψήφων.
