Με την είσοδο ξένων επενδυτών, η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου δεν ενισχύεται μόνο τεχνικά και χρηματοδοτικά αλλά αναβαθμίζεται στρατηγικά, καθώς συνδέεται πλέον άμεσα με τον υπό διαμόρφωση Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης, IMEC .
Η σύζευξη ενεργειακών και εμπορικών υποδομών δημιουργεί ένα νέο γεωοικονομικό τοπίο, στο οποίο το τρίπτυχο Αθήνα–Λευκωσία–Τελ Αβίβ μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλo.
O Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα και πολυσύνθετα εγχειρήματα διασυνδεσιμότητας που έχουν ανακοινωθεί τα τελευταία χρόνια, φιλοδοξώντας να αναβαθμίσει τις εμπορικές ροές και τις γεωοικονομικές σχέσεις μεταξύ Ινδίας, Μέσης Ανατολής και Ευρώπης. Ωστόσο, η πορεία υλοποίησής του παραμένει δύσκολη και γεμάτη προκλήσεις.
Ο Βασίλειος Σύρος, επίτιμος εντεταλμένος εταίρος στο National Maritime Foundation, την σημαντικότερη ινδική δεξαμενή σκέψης στον τομέα της ναυτικής πολιτικής, εξηγεί στο CNN Greece ότι ο IMEC «από τη φύση του είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο εγχείρημα διασυνδεσιμότητας, το οποίο απαιτεί τον συντονισμό πολλών χωρών συχνά με αποκλίνοντα συμφέροντα και γεωπολιτικές επιδιώξεις».
Παρά την ισχυρή δέσμευση της Ινδίας και άλλων stakeholders στην υλοποίηση του διαδρόμου, η αστάθεια που επικρατεί στη Μέση Ανατολή αποτελεί σοβαρή τροχοπέδη, υπογραμμίζει. Από την άλλη πλευρά, παρά τα εμπόδια διευκρινίζει πως «ορισμένα από τα κράτη τα οποία συμμετέχουν σε αυτό το project έχουν ήδη προβεί σε σημαντικές κινήσεις, οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν στην πραγματοποίηση του σχεδίου», ενισχύοντας τα θεμέλια πάνω στα οποία μπορεί ο διάδρομος να οικοδομηθεί.
«Για παράδειγμα, η ΕΕ και το Gulf Cooperation Council έχουν ξεκινήσει εκ νέου διαπραγματεύσεις με αντικείμενο μια Free Trade Agreement. Το 2024, δρομολογήθηκε η Indo-Mediterranean Initiative. Tο 2022, η Ινδία προέβη στην Comprehensive Economic Partnership Agreement με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα».
Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι παρά τις δυσκολίες, υπάρχει σύγκλιση. Ο κ. Σύρος επισημαίνει ότι σε γενικές γραμμές, φαίνεται λοιπόν να υπάρχει συμφωνία σχετικά με τη στρατηγική που διέπει το όλο σχέδιο. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, η απόσταση που πρέπει να διανυθεί παραμένει μεγάλη. «Υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος, τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, μέχρι να διασφαλιστεί η κάλυψη των επιμέρους λειτουργικών αναγκών», καταλήγει.
Το εγχείρημα απαιτεί όχι μόνο πολιτική βούληση, αλλά και τεχνική εναρμόνιση, επενδύσεις σε υποδομές, σταθερότητα στις σχέσεις των χωρών, και ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο ένα ασφαλές περιφερειακό περιβάλλον.
Ο IMEC παραμένει ένα έργο υψηλής στρατηγικής σημασίας με τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσει τις εμπορικές και γεωπολιτικές ισορροπίες. Όμως, η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο οι εμπλεκόμενες χώρες μπορούν να ξεπεράσουν τις γεωπολιτικές εντάσεις και να συντονίσουν αποτελεσματικά τα συμφέροντά τους.
Τα εμπόδια στο «παζλ» του IMEC
Η υλοποίησή του IMEC σκοντάφτει σε σειρά από γεωπολιτικές και δομικές δυσκολίες. Ο Βασίλειος Σύρος τονίζει ότι «η γεωπολιτική αναταραχή στη Μέση Ανατολή είναι αναμφισβήτητα σοβαρός ανασχετικός παράγοντας για την εκτέλεση του IMEC». Η αστάθεια στην περιοχή, όπως σημειώνει, έχει άμεσο αντίκτυπο στην πρόοδο ενός τόσο περίπλοκου σχεδίου.
«Σε αντιδιαστολή με την Belt and Road Initiative, η οποία εγκαινιάστηκε το 2013 και βασίζεται πρωτίστως σε κινέζικα κεφάλαια, ο IMEC στηρίζεται σε χρηματοδότηση τόσο από κρατικές όσο και από ιδιωτικές πηγές», διευκρινίζει. Όπως επισημαίνει ο κ. Σύρος, παρότι γίνεται ουσιαστική συζήτηση για τη διασύνδεση των κύριων κόμβων του δικτύου και ιδίως των λιμανιών, «δεν είναι καθόλου σαφές αν έχει δοθεί η δέουσα προσοχή στην οργάνωση του δικτύου στην ενδοχώρα».
Στο πλαίσιο αυτό, προσθέτει πως υπάρχουν εγγενή δομικά προβλήματα, τα οποία δεν πρόκειται να επιλυθούν με ευκολία, δεδομένου μάλιστα του ότι η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με βαθιές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις .
Ο ρόλος της Ελλάδας
Σε ερώτηση σχετικά με το αν ο νέος ενεργειακός ρόλος της Ελλάδας, σε συνδυασμό με το αμερικανικό ενδιαφέρον στην περιοχή, θα μπορούσε να «ξεκλειδώσει» το συγκεκριμένο έργο, διευκρινίζει πως «παρά τα προβλήματα που έχουν ανακύψει στις σχέσεις ΗΠΑ-Ινδίας, η αμερικανική εμπλοκή στον IMEC παραμένει αμείωτη, κυρίως λόγω της σημασίας του ως μέσου για την αναχαίτιση της διείσδυσης και επιρροής της Κίνας μέσω του BRI ».
Σύμφωνα με τον κ. Σύρο, ο αναβαθμισμένος ενεργειακός ρόλος που καλείται να αναλάβει η Ελλάδα δεν είναι απαραίτητα καταλυτικός για την πορεία του IMEC. Ωστόσο, μπορεί να δώσει νέα ώθηση στο εγχείρημα, ιδίως όταν ομαλοποιηθεί η κατάσταση στη Μέση Ανατολή.
Παράλληλα, ο κ. Σύρος προσθέτει ότι η προνομιακή θέση της Ελλάδας ως διακομιστικού σταθμού και ενεργειακού κόμβου θα ενισχύσει τη σημασία της ως στρατηγικού εταίρου της Ινδίας. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο κατά την οποία η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου επιχειρεί να ενισχύσει το αποτύπωμά της στη Μεσόγειο και να αποκτήσει πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές, η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας αποκτά κρίσιμη σημασία.
Επισημαίνει, επίσης, ότι η Γαλλία και η Ιταλία, οι άλλοι δύο μεσογειακοί παίκτες που ανταγωνίζονται με την Ελλάδα για οφέλη από τον IMEC, έχουν υιοθετήσει επικριτική στάση απέναντι στο Ισραήλ. Στον αντίποδα , όπως υπογραμμίζει «οι στενές σχέσεις της Ελλάδας με το Ισραήλ, καθώς και η ανάπτυξη του άξονα Ισραήλ–Κύπρος–Ελλάδα σε συσχετισμό με την εμβάθυνση της συνεργασίας Ελλάδας–Ινδίας, θα καθορίσουν τα γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα που θα αποκομίσει η Ελλάδα από τον IMEC» .Με λίγα λόγια, «συν Ινδία και χείρα κίνει», καταλήγει.
