Η μικρή άνοδος της Νέας Δημοκρατίας σε πρόσφατες έρευνες —όπως στη RealPolls όπου στην εκτίμηση ψήφου φτάνει το 30,6% από 27,7%— αντιμετωπίστηκε στο Μαξίμου ως επιβεβαίωση ότι η στροφή σε θετική ατζέντα έχει απήχηση. Καθοριστικό ρόλο φέρονται να διαδραμάτισαν οι ενεργειακές συμφωνίες του Ζαππείου, τις οποίες το 58,3% των ερωτηθέντων χαρακτηρίζει «θετικό βήμα», ενώ για το 45,4% συμβάλλουν στην προστασία έναντι της τουρκικής απειλής.
Το ζητούμενο για το κυβερνητικό επιτελείο δεν είναι απλώς η διατήρηση της διαφοράς από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά η ανάκτηση δεσμών με κοινωνικές ομάδες που εμφανίζουν σημάδια αποστασιοποίησης.
Για τον λόγο αυτό:
- ενισχύεται η παρουσία του πρωθυπουργού στα κοινωνικά δίκτυα με έμφαση στη Generation Z,
- προβάλλονται σταθερά τα οικονομικά μέτρα που εφαρμόζονται από τις αρχές Ιανουαρίου,
- συνεχίζονται οι περιοδείες σε περιοχές όπως η Ροδόπη και η Ελευσίνα,
- αναζητούνται γέφυρες με τους αγρότες, οι οποίοι αποτελούν κρίσιμη εκλογική δεξαμενή.
Η παραδοχή ότι «η δική μας δημοσκοπική βελόνα δεν έχει κινηθεί τον τελευταίο χρόνο» —όπως φέρεται να είπε ο πρωθυπουργός σε συνομιλία με βουλευτές— αποτυπώνει τόσο την αντικειμενική σταθερότητα όσο και την ανησυχία για ενδεχόμενη κόπωση. Η χαρακτηριστική επιμονή της κυβέρνησης στη θετική ατζέντα δείχνει ότι επιδιώκει restart πριν την εφαρμογή των μέτρων της άνοιξης.
Σε σειρά δημοσκοπήσεων, το ΠΑΣΟΚ εμφανίζει ενισχυμένη εικόνα. Στη RealPolls σημειώνει άνοδο από 10,4% στο 13,9%, ενώ στη δημοσκόπηση της Interview καταγράφεται στο 15%. Στην Opinion Poll βρίσκεται στο 13,7%, πολύ κοντά στα επίπεδα του προηγούμενου μήνα.
Η ανοδική τάση, ωστόσο, είναι διπλής φύσης:
- Ενισχυμένη εικόνα ως δεύτερο κόμμα.
- Περιορισμένη διείσδυση στους αναποφάσιστους, παρά την προφανή φθορά του ΣΥΡΙΖΑ.
Το ΠΑΣΟΚ γνωρίζει ότι η στρατηγική των αυτόνομων πολιτικών πρωτοβουλιών —όπως έχει δηλώσει ο Νίκος Ανδρουλάκης— αποδίδει μόνο εφόσον συνοδευτεί από σταθερή αύξηση σε κοινωνικές κατηγορίες που παραμένουν ρευστές. Παρά τη διεύρυνση του ποσοστού του, η σκιά των αναποφάσιστων και η σταθερή επιλογή «κανένας» σε ερωτήματα καταλληλότητας δείχνουν πως η προσπάθεια συγκρότησης εναλλακτικής πρότασης εξουσίας παραμένει ανολοκλήρωτη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε παρατεταμένη πτωτική τροχιά. Σε κάποιες μετρήσεις πέφτει στο 4,2%(Opinion Poll) ή στο 3,7% (Interview), καταγράφοντας πλέον χαμηλότερα ποσοστά από μικρότερα ή νεοεμφανιζόμενα κόμματα.
Την ίδια στιγμή, η δημόσια επανεμφάνιση του Αλέξη Τσίπρα —με σειρά συνεντεύξεων, δημόσια παρουσία και την προαναγγελία του βιβλίου «Ιθάκη»— έχει ξαναφέρει στο επίκεντρο τη συζήτηση για νέο πολιτικό εγχείρημα στον χώρο της Κεντροαριστεράς.
Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν τρία σημαντικά ευρήματα:
- 29% βλέπει θετικά ή μάλλον θετικά την επιστροφή του Τσίπρα.
- 67% παραμένει αρνητικό, ένδειξη ότι η εικόνα του έχει φθαρεί στην ευρύτερη κοινή γνώμη.
- Το 21,8% σε άλλη έρευνα δηλώνει ότι θα εξέταζε το ενδεχόμενο να ψηφίσει νέο κόμμα υπό την ηγεσία του.
Αν και τα ποσοστά αυτά δεν συγκροτούν άμεσα εκλογική δυναμική, δείχνουν ότι υπάρχει υπόστρωμα ψηφοφόρων ιδιαίτερα στον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ, της Νέας Αριστεράς και του Κινήματος Δημοκρατίας, που εξακολουθούν να τον εμπιστεύονται σε υψηλά επίπεδα.
Το βιβλίο «Ιθάκη» λειτουργεί ως εργαλείο επιστροφής στη δημόσια σφαίρα. Το ότι το 75%δηλώνει πως δεν θα το αγόραζε δεν μειώνει την πολιτική του χρησιμότητα, καθώς ο πρώην πρωθυπουργός επιχειρεί να «επαναδιαμορφώσει τη μνήμη των γεγονότων» και να ανοίξει διάλογο με απομακρυσμένα ακροατήρια. Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν ο Τσίπρας μπορεί να επανέλθει, αλλά αν μπορεί να υπερβεί τη φθορά της περιόδου 2015–2019 και να συγκροτήσει νέο πειστικό αφήγημα.
Η επιστροφή Τσίπρα και οι πρώτες δημοσκοπικές ενδείξεις
Η αυξημένη δημόσια παρουσία του Αλέξη Τσίπρα, σε συνδυασμό με την επικείμενη έκδοση του βιβλίου του και τα σενάρια περί νέας πολιτικής πρωτοβουλίας, δημιουργούν μια ιδιότυπη κινητικότητα στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Παρότι η όποια πολιτική πρωτοβουλία δεν έχει ακόμη λάβει οργανωμένα χαρακτηριστικά, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η συζήτηση έχει ήδη αντίκτυπο στο εκλογικό σώμα.
Στις τελευταίες μετρήσεις, το 29% δηλώνει ότι βλέπει θετικά ή μάλλον θετικά την πιθανή επιστροφή του, την ώρα που το 67% διατηρεί αρνητική στάση. Τα ποσοστά αυτά φανερώνουν ένα περιβάλλον έντονης πόλωσης απέναντι στο πρόσωπό του, με σαφές όμως αποτύπωμα σε συγκεκριμένα προοδευτικά ακροατήρια.
Το βιβλίο «Ιθάκη», που παρουσιάζεται ως προσωπικό αφήγημα, λειτουργεί στην πράξη ως όχημα επαναπροσδιορισμού της δημόσιας παρουσίας του κ. Τσίπρα. Παρά το γεγονός ότι μόλις το 22% δηλώνει ότι θα το αγόραζε, η συζήτηση γύρω από αυτό του εξασφαλίζει πολιτική προβολή σε μια περίοδο όπου τα προγραμματικά χαρακτηριστικά ενός ενδεχόμενου νέου κόμματος παραμένουν άγνωστα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ευρήματα για τις δεξαμενές στήριξης ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Σε ερώτηση περί πιθανής ψήφου:
– το 8,9% δηλώνει ότι “σίγουρα” θα το στήριζε,
– ενώ το 21,1% απαντά ότι “θα μπορούσε”.
Η ανάλυση δείχνει ότι η κύρια βάση ενός νέου φορέα Τσίπρα βρίσκεται στον χώρο του ΣΥΡΙΖΑ, όπου καταγράφονται ποσοστά εμπιστοσύνης και πιθανής στήριξης που υπερβαίνουν το 80%. Σε δεύτερο επίπεδο, καταγράφεται ενδιαφέρον από ψηφοφόρους της Πλεύσης Ελευθερίας, της Νέας Αριστεράς και του ΠΑΣΟΚ, αν και σε μικρότερο βαθμό.
Στην παρούσα φάση, η συζήτηση για τον κ. Τσίπρα δεν μεταβάλλει τους συσχετισμούς, αλλά προσθέτει ένα νέο στοιχείο ρευστότητας στην Κεντροαριστερά, σε μια περίοδο όπου ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε παρατεταμένη συρρίκνωση. Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν υπάρχει διαθέσιμο ακροατήριο, αλλά αν μπορεί να συγκροτηθεί ένα πειστικό πολιτικό αφήγημα που θα υπερβεί τα όρια της προσωπικής επιστροφής και θα μετατραπεί σε συλλογικό πολιτικό σχέδιο.
Η παράμετρος Σαμαρά και οι πρώτες ενδείξεις πολιτικής δυναμικής
Η δημόσια επανεμφάνιση του Αντώνη Σαμαρά και η συζήτηση περί πιθανής πολιτικής πρωτοβουλίας έχουν αρχίσει να αντανακλώνται μετρήσιμα στις τελευταίες σφυγμομετρήσεις. Παρότι δεν υπάρχει συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο ή οργανωτική δομή, οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν ήδη το εύρος ενός δυνητικού ακροατηρίου που θα μπορούσε να στηρίξει ένα νέο σχήμα.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, το 3,5% δηλώνει ότι θα ψήφιζε “σίγουρα” ένα κόμμα υπό τον Αντώνη Σαμαρά, ενώ το 16,9% «θα μπορούσε» να το στηρίξει. Πρόκειται για ποσοστά που δεν συνιστούν αυτοτελή εκλογική δυναμική, ωστόσο αναδεικνύουν ένα ενδιαφέρον υπόστρωμα, κυρίως σε τμήματα ψηφοφόρων που κινούνται μεταξύ συντηρητικής προσέγγισης και πατριωτικού τόου.
Η ποιοτική ανάλυση καταδεικνύει ότι οι μεγαλύτερες δεξαμενές προέλευσης του συγκεκριμένου ενδιαφέροντος εντοπίζονται σε κόμματα όπως η Πλεύση Ελευθερίας, η Ελληνική Λύση και η Νίκη, που καταγράφονται ποσοστά από 23% έως και 33% πολιτών που δηλώνουν ότι θα εξέταζαν τη στήριξη ενός νέου φορέα. Σε δεύτερο επίπεδο ακολουθούν ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας, ενώ εντυπωσιακό –αν και περιορισμένο– εμφανίζεται το ποσοστό όσων προέρχονται από τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ.
Παρά το περιορισμένο εύρος των ποσοστών, η συζήτηση αυτή έχει πολιτική σημασία για δύο λόγους: πρώτον, επειδή εμφανίζεται σε μια περίοδο όπου η «γκρίζα ζώνη» των αναποφάσιστων φτάνει σχεδόν το 20%? δεύτερον, επειδή οι τάσεις αυτές συνδέονται με τις διεργασίες στον χώρο της ευρύτερης κεντροδεξιάς, όπου μικρές μετακινήσεις μπορούν να διαμορφώσουν νέα ισορροπία.
Για την κυβέρνηση, τα ευρήματα δεν συνιστούν άμεση εκλογική απειλή. Όμως φανερώνουν ότι ένα τμήμα του δεξιού ακροατηρίου παραμένει ευμετάβλητο, αναζητώντας λόγο πιο αυστηρό σε ζητήματα εθνικής πολιτικής. Το αν αυτό θα εξελιχθεί σε απτή πολιτική πρωτοβουλία μένει να φανεί. Προς το παρόν, το ενδεχόμενο ενός κόμματος Σαμαρά λειτουργεί περισσότερο ως παράγοντας που επηρεάζει τις αναλύσεις και λιγότερο ως στοιχείο που μεταβάλλει τους συσχετισμούς.
Το 20% των αναποφάσιστων: το μεγάλο τρόπαιο όλων των κομμάτων
Πολλές έρευνες συγκλίνουν στο ίδιο εύρημα: η αδιευκρίνιστη ψήφος κινείται γύρω στο 18%–20%. Πρόκειται για ποσοστό που μπορεί να ανατρέψει πλήρως τους συσχετισμούς:
- Το 18% στη RealPolls
- Το 19,6% στην Interview
Σημαντικά αυξημένο ποσοστό και στην Opinion Poll
Οι πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η «γκρίζα ζώνη» προέρχεται κυρίως από:
- ψηφοφόρους που είχαν επιλέξει τη ΝΔ αλλά εμφανίζουν κόπωση λόγω ακρίβειας,
- πρώην ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ που δεν βρίσκουν νέα πολιτική έκφραση,
- νεότερες ηλικίες με χαλαρούς δεσμούς κομματικής ταύτισης,
κοινωνικές κατηγορίες επηρεασμένες από σκάνδαλα, όπως αυτό του ΟΠΕΚΕΠΕ ή τη συζήτηση γύρω από τα ΕΛΤΑ.
Σε αυτό το ρευστό πεδίο, ακόμη και μικρές κινήσεις μπορούν να αποδειχθούν καθοριστικές: νέες περιοδείες, στοχευμένα μέτρα, πρωτοβουλίες για τη νεολαία ή για τους αγρότες, αλλά και οι εξελίξεις στις διεθνείς σχέσεις ή στην οικονομία.
Η άνοδος των μικρότερων κομμάτων και η νέα κατανομή δυνάμεων
Πέρα από τους τρεις πρωταγωνιστές, η δημοσκοπική εικόνα δείχνει σημαντική κινητικότητα στα μεσαία και μικρότερα κόμματα.
- Η Ελληνική Λύση καταγράφει από 8,1% έως 10,7%.
- Η Πλεύση Ελευθερίας παρουσιάζει σταθερή πτωτική πορεία (από 10,9% σε 9% και ακόμη χαμηλότερα).
- Το ΚΚΕ κινείται μεταξύ 7,2% και 8,1%.
- Η Φωνή Λογικής παραμένει σταθερή περίπου στο 5%–6%, αλλά απασχολεί την επικαιρότητα λόγω θεμάτων που επηρεάζουν την αξιοπιστία της.
- Το ΜέΡΑ25 δείχνει αντοχές με ποσοστά 3,2%–5,3%, διατηρώντας «δυναμική εισόδου στη Βουλή».
- Το «Άλλο κόμμα» αυξάνεται σταθερά: από 6,6% σε 7,8% και σε κάποιες έρευνες φθάνει το 11%.
Τα στοιχεία αυτά συγκλίνουν στην εικόνα ενός πολυκατακερματισμένου πολιτικού τοπίου, όπου η Νέα Δημοκρατία παραμένει ισχυρότερη δύναμη, αλλά η αυτοδυναμία δεν θεωρείται δεδομένη. Χαρακτηριστικά, σε ανάλυση της Opinion Poll, η εκτίμηση εδρών δίνει στη ΝΔ 126 έδρες, με οκτακομματική Βουλή και χωρίς δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης χωρίς τη συμμετοχή της.
Καταλληλότητα για πρωθυπουργός: ο «κανένας» κυριαρχεί
Το πιο ενδιαφέρον ίσως στοιχείο των τελευταίων ερευνών είναι ότι στην ερώτηση «ποιον πολιτικό εμπιστεύεστε περισσότερο για τη διακυβέρνηση της χώρας»:
- 32% στην Interview επιλέγει «κανέναν»
- 30,8% στην Opinion Poll επιλέγει επίσης «κανέναν»
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραμένει πρώτος μεταξύ των πολιτικών, αλλά σε επίπεδα περίπου 29%. Η διαφορά μεταξύ «κανέναν» και πρώτου πολιτικού προσώπου αποτελεί ένδειξη γενικευμένης δυσπιστίας, η οποία επηρεάζει όλους τους κομματικούς σχηματισμούς και δημιουργεί περιβάλλον αυξημένων απαιτήσεων για πειστικό πολιτικό λόγο.
Προς ένα πολιτικό τοπίο υπό διαμόρφωση
Οι πρόσφατες μετρήσεις δείχνουν πως η σταθερότητα στους συσχετισμούς συνυπάρχει με βαθιά ρευστότητα στη συμπεριφορά των ψηφοφόρων. Το επόμενο τρίμηνο, που η κυβέρνηση θεωρεί «κομβικό», θα δοκιμάσει στην πράξη:
- αν η θετική ατζέντα θα απορροφήσει τη δυσαρέσκεια της ακρίβειας,
- αν το ΠΑΣΟΚ μπορεί να μετατρέψει την εικόνα ανάκαμψης σε πολιτική δυναμική,
- αν ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταφέρει να επανασυνδεθεί με τμήματα της κοινωνίας,
- αν ο Αλέξης Τσίπρας θα διαμορφώσει νέο πολιτικό αφήγημα ή θα χαθεί στη σκιά του παρελθόντος.
Σε κάθε περίπτωση, οι δημοσκοπήσεις δεν καθορίζουν απλώς το κλίμα. Καθοδηγούν τις στρατηγικές, επηρεάζουν τις αποφάσεις, διαμορφώνουν προσδοκίες. Και όσο η «γκρίζα ζώνη» διευρύνεται, τόσο περισσότερο όλα τα κόμματα αναζητούν όχι απλώς τρόπους επικοινωνίας, αλλά νέες αφετηρίες πολιτικής νομιμοποίησης.
