Η πορεία από την εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη προς τον Σοφό Άνθρωπο ήταν μία μακροχρόνια και επίπονη διαδικασία σμίλευσης και βελτίωσης των χαρακτηριστικών του ανθρώπου, με οδηγό τους αδυσώπητους νόμους της φυσικής επιλογής και της εξέλιξης. Ποιος, όμως, είναι ο επόμενος Άνθρωπος, μετά τον Σοφό;
Σίγουρα, όμως, από ότι διαφαίνεται δεν θα αποτελείται, μόνο, από σάρκα και οστά. Πρόσφατα, μία εταιρία βιοτεχνολογικών ερευνών και εφαρμογών έλαβε επίσημη άδεια να πειραματιστεί με τεχνολογικά εμφυτεύματα στον ανθρώπινο εγκέφαλο ή, με άλλα λόγια, να πραγματοποιήσει το πρώτο βήμα για το επόμενο βήμα της εξέλιξης, την συγχώνευση της Ανθρώπινης και της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μπορείτε να φανταστείτε τις συνδυασμένες δυνατότητες ενός βιολογικού και ενός τεχνητού εγκεφάλου δηλαδή την συνεργασία μεταξύ της απαράμιλλης, ακόμη, ανθρώπινης ευφυίας και της κτηνώδους ισχύος ενός υπολογιστικού συστήματος τεχνητής ευφυίας.
Ένας άνθρωπος με ταχύτητες σκέψης και υπολογισμών ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή μαζί με την έμφυτη ανθρώπινη «Σοφία» … Πιθανότατα βρισκόμαστε κοντά στο “Calculemus” («Ας υπολογίσουμε …») του Leibnitz. Ίσως, όμως, στο μοντέλο υπολογισμού «Άνθρωπος-Μηχανή», να μην έχουμε τους περιορισμούς και τις αδυναμίες επίλυσης προβλημάτων των υπολογιστικών μηχανών που πρώτος κατέδειξε ο ίδιος ο θεμελιωτής τους ο Alan Turing αλλά ούτε τις περιορισμένες δυνατότητες εξαγωγής συμπερασμάτων των αυστηρών μαθηματικών αποδεικτικών συστημάτων που κατέδειξε ο Kurt Gödel.
Όμως στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης όλα δείχνουν ότι είμαστε κοντά στην εποχή που οι μηχανές θα μπορούν να αποφασίζουν και να δρουν αυτόνομα ακόμη και χωρίς την παρέμβαση του δημιουργού τους, του ανθρώπου. Το ότι ήδη συστήματα όπως το ChatGPT είναι κοντά στο να περάσουν την δοκιμασία του Alan Turing, το περίφημο Turing Test, επιδεικνύοντας ανθρώπινες ικανότητες μάθησης και επικοινωνίας προτάσσουν την αναγκαιότητα δημιουργίας μίας νέας Ηθικής της Τεχνολογίας. Μιας ηθικής που θα απευθύνεται όχι μόνο στους ανθρώπους, όσον αφορά την χρήση αυτής της ευφυούς τεχνολογίας για την πρόοδο της ανθρωπότητας, αλλά και μία ηθική που θα αφορά την ίδια την τεχνολογία, όπως το ChatGPT, και την «συμπεριφορά» της απέναντι στην ανθρωπότητα.
Πολλοί ειδικοί επιστήμονες έχουν ήδη εκφράσει τις ανησυχίες τους για μία ανεξέλεγκτη ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων, όλο και πιο «ανθρώπινων» στη συμπεριφορά, που μπορεί να αποκτήσουν σύντομα «ελεύθερη βούληση». Ποιος θα είναι υπόλογος τότε για πράξεις τους, όταν στρέφονται εναντίον του ανθρώπου, ο δημιουργός-άνθρωπος ή το δημιούργημα;
Πάντως η ηθική της σύγχρονης κοινωνίας επιρρίπτει την ευθύνη των πράξεων ελεύθερης βούλησης στο δημιούργημα-άνθρωπο και όχι στον δημιουργό-Θεό (αν το σύμπαν δεν είναι, τελικά, ντετερμινιστικό, οπότε δεν υπάρχει περιεχόμενο στην έννοια «ελεύθερη βούληση»). Ίσως είναι πια η εποχή να αλλάξει αυτή η βαθιά εδραιωμένη άποψη και να δημιουργηθεί μία νέα ηθική, για το καλό της ανθρωπότητας, η Ηθική των Μηχανών και των Ανθρώπων.
Η Ηθική αυτή διαφαίνεται ότι θα εδράζεται σε δύο πυλώνες. Ο ένας πυλώνας θα καθορίζει την Ηθική για τον άνθρωπο που θα θέτει τα όρια χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης απέναντι στον ίδιο τον άνθρωπο και την κοινωνία. Ο άλλος πυλώνας θα καθορίζει την Ηθική για τις μηχανές που θα θέτουν τα όριά τους απέναντι στον άνθρωπο όσον αφορά την ελευθερία «Βούλησης» και αυτόνομης δράσης, όπως σοφά τέθηκαν από τον Isaac Asimov οι «Τρεις Νόμοι της Ρομποτικής» στο προφητικό του έργο «Εγώ, το Ρομπότ».
Το 1949 ο φιλόσοφος Gilbert Ryle μιλούσε για το «Φάντασμα στη Μηχανή» (Ghost in the machine) στο έργο του “The Concept of Mind” θέλοντας να ξορκίσει τον δυισμό ύλης (Μηχανή) και πνεύματος (Φάντασμα), εξηγώντας τον Σοφό Άνθρωπο ως αποτέλεσμα των φυσικών νόμων του σύμπαντος και των νόμων της φυσικής επιλογής.
Σήμερα μάλλον πρέπει να συζητήσουμε για την «Μηχανή στο Φάντασμα» και την εξελικτική και ηθική αρμονία και ισορροπία μεταξύ τους.
Αρθογραφεί η ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ:
1ο ετής φοιτήτρια του τμήματος Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών