Τον Μάρτιο του 2023, ο Μπρεντ Σιλς, καθηγητής Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι μαζί με τρεις σημαντικούς επενδυτές από τη Σίλικον Βάλεϊ ανακοίνωναν την έναρξη ενός μεγαλεπήβολου διεθνούς διαγωνισμού, ύψους -αρχικά- ενός εκατομμυρίου δολαρίων, με στόχο ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα: την ανάγνωση αρχαίων ελληνικών κειμένων, κρυμμένων μέσα σε δεκάδες καμένους παπύρους που ήρθαν στο φως στα μέσα του 18ου αιώνα κατά τη διάρκεια ανασκαφής στο Αρχαίο Ερκολάνο (Ηράκλειο), κοντά στην Πομπηία. Οι πάπυροι που είχαν καταστραφεί από την έκρηξη του Βεζουβίου, το 74 μ.Χ., θάφτηκαν στην ηφαιστειακή λάσπη, έγιναν κάρβουνο, αλλά εν τέλει διατηρήθηκαν και σήμερα βρίσκονται στα χέρια των επιστημόνων.
«Το υλικό είναι ιδιαίτερα εύθραυστο κι έτσι η πρόσβαση γίνεται με πολύ προσεκτικές κινήσεις. Το τεχνικό πρόβλημα της ανάγνωσης των παπύρων χωρίς να τους ανοίξουμε, δηλαδή μέσω “εικονικού ανοίγματος”, είναι μία διαδικασία λογισμικού που έχει πολλά βήματα και ακόμη περισσότερες προκλήσεις», εξηγεί στην «Κ» ο Μπρεντ Σιλς καθηγητής υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες παγκοσμίως στο πεδίο της ψηφιακής αποκατάστασης πολιτιστικών αρχαιοτήτων.
«Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι ότι οι πάπυροι είναι κατεστραμμένοι. Για την ακρίβεια καρβουνιασμένοι. Τα στρώματά τους είναι συμπιεσμένα, ενώ οι ίνες είναι συχνά σπασμένες και διαλυμένες. Υπάρχει ακόμη μια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε: τα αρχαία μελάνια είναι δύσκολο να φανούν στις ακτινογραφίες που χρησιμοποιούνται για το εικονικό άνοιγμα», τονίζει.
«Είναι προφανές ότι οι ελληνορωμαϊκές φιλοσοφικές σχολές εκπροσωπούνται στους παπύρους του Αρχαίου Ηρακλείου, γεγονός που οπωσδήποτε αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη για την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά. Θα περιμένουμε να διαβάσουμε περισσότερα λογοτεχνικά και φιλοσοφικά κείμενα από την κλασική περίοδο, απαλλαγμένα από το πρίσμα των μεσαιωνικών αντιγραφέων και στοχαστών», λέει στην «Κ» ο καθηγητής Σιλς.
Η αποκάλυψη του 2023 έδειξε ότι μπορούν να εξαχθούν σημαντικές εκτάσεις κειμένου από το εσωτερικό ενός σφραγισμένου παπύρου του Ηρακλείου, ωστόσο για να επεκταθούν αυτές οι μέθοδοι πρέπει να γίνουν ταχύτερες και φθηνότερες. Στόχος πλέον είναι να υπάρξει αποτέλεσμα σε πολύ λιγότερο χρόνο με τη χρήση βελτιωμένων αυτοματισμών. Μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο του διαγωνισμού έχουν απονεμηθεί βραβεία προόδου συνολικής αξίας περίπου 1,4 εκατ. δολαρίων.
Ο Σιλς που είναι διευθυντής της Πρωτοβουλίας Ψηφιακής Αποκατάστασης στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι, ενός ερευνητικού προγράμματος αφιερωμένου στην ανάπτυξη εργαλείων λογισμικού για την ψηφιακή αποκατάσταση εύθραυστων και μη αναγνώσιμων κειμένων, εργάζεται εδώ και 22 χρόνια πάνω σε χειρόγραφα που έχουν υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές.
