Οι γεμάτες χιούμορ και ενσυναίσθηση φωτογραφίες του Henri Cartier-Bresson (1908-2004) και τα ευαίσθητα πολιτικά καρέ της συζύγου του, επίσης γνωστής φωτογράφου, Martine Franck (1938-2012) παρουσιάζονται παράλληλα σε δύο εκθέσεις στο Παγκράτι και στην Άνδρο. Έχοντας περιηγηθεί και στις δύο θα λέγαμε ότι αποτελούν must-see για τους λάτρεις της τέχνης της φωτογραφίας.
Η Άνδρος φιλοξενεί την αναδρομική έκθεση της σπουδαίας – αλλά λιγότερο προβεβλημένης – Martine Franck, ενώ το Μουσείο Γουλανδρή στην Αθήνα παρουσιάζει μια φωτογραφική πανδαισία με την υπογραφή του “πατέρα του φωτορεπορτάζ” Henri Cartier-Bresson. Και οι δύο εκθέσεις υλοποιήθηκαν με τη συνεργασία και τη ενεργή συμβολή του Ιδρύματος Henri Cartier-Bresson, οπότε όλα όσα βλέπουμε έχουν πίσω τους επισταμένη έρευνα και γνώση του αντικειμένου.
Όλα ξεκινούν από το γεγονός ότι ο Henri Cartier-Bresson και η σύζυγός του Martine Franck ήταν αγαπημένοι φίλοι του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή. Ο Bresson και η Franck παντρεύτηκαν το 1966. Η τετράδα γνωρίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘70, κατά πάσα πιθανότητα μέσω των γονιών της Franck που ήταν μεγάλοι συλλέκτες έργων μοντέρνας τέχνης.
Θυμίζουμε ότι ο Bresson ήταν εκείνος που εγκαινίασε τη νέα πτέρυγα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο το 1987, επιλέγοντας να παρουσιάσει μια έκθεση 150 φωτογραφιών του. Ταξίδεψε μάλιστα ο ίδιος στη Χώρα της Άνδρου για να επιβλέψει το στήσιμο της έκθεσης.
Αντίστοιχα, η Franck – μια πολιτικοποιημένη φωτογράφος που δυστυχώς δεν έχει προβληθεί αρκετά ώστε να γνωρίζουμε το φάσμα του έργου της – έχει τραβήξει ένα από τα ωραιότερα πορτραίτα της Ελίζας Γουλανδρή, στο Γκστάαντ τον Δεκέμβριο του 1999. Το πορτρέτο – που βλέπουμε στο πλαίσιο της έκθεσης – έχει τραβηχτεί μόλις έξι μήνες πριν τον θάνατο της Γουλανδρή τον Ιούλιο του 2000.
Για τον Bresson, η ανθρώπινη ζωή είναι μια επισφαλής πράξη εξισορρόπησης μεταξύ δύο κόσμων: του εσωτερικού και του εξωτερικού. Και οι φωτογραφίες του, όπως έλεγε, είναι στιγμιαία σκίτσα αυτής της πράξης, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο.
Και γιατί ασπρόμαυρη; “Έγχρωμη φωτογραφία; Είναι κάτι που δεν χωνεύεται, είναι η άρνηση όλων των τρισδιάστατων αξιών της φωτογραφίας” είχε πει ο Bresson. Απεχθανόταν τον τεχνητό φωτισμό, συμπεριλαμβανομένου του φλας, δεν χρησιμοποιούσε ποτέ ευρυγώνιο φακό και δεν κρόπαρε ποτέ τις εκτυπώσεις του. Άφηνε αυτό το “έγκλημα” στους διαφημιστές και τους εκδότες.
Σε περισσότερα από 40 χρόνια ως φωτογράφος, ο Bresson περιπλανήθηκε συνεχώς σε όλο τον κόσμο. Δεν υπήρχε τίποτα καταναγκαστικό στα ταξίδια του και εξέφραζε ρητά την επιθυμία να κινείται αργά, να “ζει με τους κατάλληλους όρους” σε κάθε χώρα, να παίρνει το χρόνο του, έτσι ώστε να βυθίζεται πλήρως στο περιβάλλον. Ήταν ένας άνθρωπος που βασανιζόταν ανάμεσα σε μια προσωπική ερμηνεία του εσωτερικού κόσμου του και σε μια πιο παρατηρητική προσέγγιση του εξωτερικού κόσμου. Η έκθεση στο Γουλανδρή ταξίδεψε κι εμάς σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Μεξικό, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ινδία, η Κίνα, η Ινδονησία και η Βιρμανία.
