Το Φόρντο βρίσκεται κοντά στην ιερή πόλη Κομ, περίπου 150 χλμ. νότια της Τεχεράνης,. Κοντά στο ομώνυμο χωριό βρίσκεται η υπόγεια εγκατάσταση, η σημαντικότερη του Ιράν όπου πραγματοποιείται ο εμπλουτισμός ουρανίου για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Το Φόρντο FFEP (Fordow Fuel Enrichment Plant) είναι μια υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου, χτισμένη 80-90 μέτρα κάτω από το βουνό στα Όρη Ζάγκρος, κοντά στην Κομ.
Η εγκατάσταση ανακαλύφθηκε το 2009 από δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών, με κατασκευή του να εκτιμάται μεταξύ 2002 και 2004. Το Ιράν ισχυρίζεται ότι εξυπηρετεί ειρηνικούς σκοπούς, αλλά η ισχυρή οχύρωση και η ικανότητα εμπλουτισμού σε υψηλά επίπεδα υποδηλώνουν ότι η εγκατάσταση έχει ως στόχο την παραγωγή πυρηνικών όπλων και τίποτα άλλο.
Η βραχώδης δομή του Ζάγκρος, με επάλληλα στρώματα πετρωμάτων, μπορεί να απορροφήσει την ενέργεια των περισσότερων αν όχι όλων -με μια ίσως εξαίρεση- βομβών διάτρησης (bunker busters), καθιστώντας το σχεδόν απρόσβλητο από αεροπορικές επιδρομές με συμβατικά όπλα.
Ο γεωλόγος Τόμι Μπορενστάιν περιγράφει το Φόρντο ως «φυσικό οχυρό» λόγω του «λαβυρίνθου» πετρωμάτων που το προστατεύουν. Φυσικά η επιλογή της τοποθεσίας δεν ήταν τυχαία.
Επιπρόσθετα η εγκατάσταση είναι ενισχυμένη με οπλισμένο σκυρόδεμα, με πλήθος υπόγειων σηράγγων.
Έτσι μια επιδρομή των ισραηλινών ειδικών δυνάμεων στην εγκατάσταση και τοποθέτηση εκδικητικών προκειμένου να υπάρξει ολοκληρωτική καταστροφή της βάσης. Είναι όμως αυτό ένα εφικτό σενάριο;
Το Ισραήλ εξετάζει επαναλαμβανόμενα αεροπορικά πλήγματα στις εισόδους των σηράγγων ή το σύστημα εξαερισμού, αλλά αυτά δεν εγγυώνται πλήρη καταστροφή. Μια χερσαία επιχείρηση από την ειδική μονάδα «Σαλντάγκ» (Μονάδα 5101) θεωρείται ως έσχατη λύση, αλλά είναι εξαιρετικά επικίνδυνη
Καταρχήν θα απαιτηθεί αμερικανική υποστήριξη. Αυτό γιατί η μεταφορά της επίλεκτης μονάδας δεν μπορεί να γίνει με ελικόπτερα παρά μόνο με αεροσκάφη V-22 Osprey, τα μόνα που έχουν τη δυνατότητα να προσγειωθούν κάθετα και να έχουν την απαραίτητη ταχύτητα και εμβέλεια, αντίθετα με τα ογκώδη και βραδυκίνητα ελικόπτερα. Επίσης τα Opsery θα πρέπει να απογειωθούν αμέσως να ανεφοδιαστούν στο αέρα και να είναι έτοιμα για την απαγκίστρωση της μονάδας.
Το Ισραήλ παράλληλα θα πρέπει να απομονώσει την περιοχή αεροπορικά κάτι που δεν έχει πρόβλημα, αλλά το κρίσιμο κομμάτι της επιχείρησης θα είναι στο έδαφος.
Το Φόρντο προστατεύεται από προηγμένα αντιαεροπορικά συστήματα, με πιο γνωστό το S-300PMU-2, που εγκαταστάθηκε το 2016. Επομένως θα χρειαστεί πρώτα και κύρια μια μεγάλη επιχείρηση SEAD που θα επιτρέψει την προσέγγιση των Osprey, εάν οι ΗΠΑ θα συνεργαστούν βέβαια, σε κάτι τέτοιο.
Απο την άλλη πλευρά το Φόρντο ελέγχεται από την Ισλαμική Επαναστατική Φρουρά (IRGC), συγκεκριμένα από το τμήμα της που είναι υπεύθυνο για την προστασία στρατηγικών υποδομών. Η IRGC είναι η κύρια δύναμη που διαχειρίζεται την ασφάλεια πυρηνικών εγκαταστάσεων, όπως το Φόρντο και το Νατάνζ. Δεν υπάρχουν βέβαια ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των στρατιωτών στο Φόρντο, αλλά εκτιμάται ότι η εγκατάσταση φυλάσσεται από εξειδικευμένες μονάδες του IRGC, πιθανότατα από την Μονάδα Σαμπίρ-110 ή παρόμοιες ελίτ ομάδες, που ειδικεύονται στην προστασία ευαίσθητων στόχων.
Η υπόγεια φύση του Φόρντο απαιτεί ειδικές δυνάμεις για την προστασία των εσωτερικών εγκαταστάσεων. Εκτιμάται ότι ισχυρές δυνάμεις της IRGC, εξοπλισμένες και με FPV φυλούν τις σήραγγες και κυριότερα τις αίθουσες φυγοκέντρισης.
Η προστασία του Φόρντο από τις ελίτ μονάδες του IRGC και τα αντιαεροπορικά συστήματα S-300PMU-2 καθιστά οποιαδήποτε επιχείρηση εξαιρετικά περίπλοκη.
Μια επιδρομή ειδικών δυνάμεων, όπως της ισραηλινής μονάδας «Σαλντάγκ», θα απαιτούσε όχι μόνο την εξουδετέρωση των ιρανικών αντιαεροπορικών αλλά και την ταχεία ανάπτυξη δυνάμεων σε μια απομακρυσμένη ορεινή περιοχή, 150 χλμ. νότια της Τεχεράνης.
Μια χερσαία επιχείρηση θα απαιτούσε τεράστια αεροπορική υποστήριξη, με μαχητικά όπως τα F-35I Adir, F-16I Sufa, και F-15D να εκτελούν αποστολές καταστολής εχθρικής αεράμυνας (SEAD), χρησιμοποιώντας πυραύλους όπως ο Delilah για να πλήξουν τα S-300 και άλλα συστήματα.
Ωστόσο, η μεταφορά της «Σαλντάγκ» στο Φόρντο παρουσιάζει σημαντικά εμπόδια. Ενώ το V-22 Osprey, με την ικανότητά του για κάθετη προσγείωση και μεγάλη εμβέλεια, θα ήταν ιδανικό για τέτοιες αποστολές, το Ισραήλ δεν το διαθέτει, καθώς η αγορά του ακυρώθηκε το 2020 λόγω περιορισμών στον αμυντικό προϋπολογισμό.
Αντ’ αυτού, αν το Ισραήλ προχωρούσε μόνο, θα αναγκαζόταν να βασιστεί μόνο σε ελικόπτερα CH-53 Yasur ή AH-64 Apache για τη μεταφορά δυνάμεων, αλλά αυτά είναι πιο αργά και ευάλωτα σε ιρανικές αντιαεροπορικές απειλές. Μια εναλλακτική θα ήταν η χρήση αλεξιπτωτιστών από αεροσκάφη C-130 Hercules, αν και αυτά τα σενάρια έχουν απορριφθεί από την εποχή του Β΄ΠΠ κιόλας στη Μάχη της Κρήτης και στην επιχείρηση Market Carden.
Επιπλέον, οι υπόγειες σήραγγες του Φόρντο, φυλασσόμενες από εξοπλισμένες μονάδες του IRGC με FPV drones θα απαιτούσαν από την «Σαλντάγκ» να διεξάγει πολύπλοκες επιχειρήσεις σε κλειστούς χώρους, με υψηλό κίνδυνο απωλειών.
Χωρίς την αμερικανική υποστήριξη, η καταστροφή του Φόρντο φαντάζει σχεδόν αδύνατη. Η μοναδική βόμβα ικανή να διαπεράσει τα 80-90 μέτρα βράχου είναι η αμερικανική GBU-57 Massive Ordnance Penetrator, που μεταφέρεται από βομβαρδιστικά B-2 Spirit. Ωστόσο, η εμπλοκή των ΗΠΑ παραμένει αβέβαιη, καθώς ο Πρόεδρος Τραμπ διατηρεί στρατηγική ασάφεια, ζυγίζοντας τις συνέπειες μιας τέτοιας κλιμάκωσης. Οι ισραηλινές επιθέσεις του Ιουνίου 2025, παρά την επιτυχία τους κατά άλλων στόχων όπως το Νατάνζ, απέτυχαν να πλήξουν το Φόρντο, με την IAEA να επιβεβαιώνει ότι οι υπόγειες εγκαταστάσεις παρέμειναν ανέπαφες.
Κίνδυνοι και Συνέπειες
Ακόμα και αν μια επιχείρηση πετύχει, οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι. Σύμφωνα με την Κέλσι Ντάβενπορτ του Οργανισμού Ελέγχου Όπλων, ένα πλήγμα στο Φόρντο θα μπορούσε να προκαλέσει περιορισμένη διαρροή ραδιενέργειας από εμπλουτισμένο ουράνιο, με πιθανές χημικές τοξικότητες από εξαφθοριούχο ουράνιο να απειλούν την ευρύτερη περιοχή της Κομ.
Οι διεθνείς αντιδράσεις, ιδιαίτερα από τη Ρωσία και την Κίνα, θα μπορούσαν να κλιμακώσουν τη σύγκρουση σε παγκόσμιο επίπεδο.
