«Εικόνα σου είμαι, κοινωνία, και σου μοιάζω»
Ο τίτλος αυτός αποτελεί την τελευταία στροφή του ποιήματος «Αμαρτωλό» της Γαλάτειας Καζαντζάκη. Αν και το ποίημα αναφέρεται σε διαφορετικές καταστάσεις από αυτές που βιώνουμε τις ημέρες αυτές με την απώλεια μιας ακόμη ανθρώπινης ζωής, τόσο άδικα, τόσο πρόωρα, και τόσο απάνθρωπα, μάλλον χαρακτηρίζει την βίαιη μεταστροφή της κοινωνίας μας.
Μιας μεταστροφής που οδηγεί σε πρωτόγονες καταστάσεις κυριαρχίας αρχέγονων ενστίκτων και υποσκελισμού των ιδιοτήτων που χαρακτηρίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο και τον διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα είδη: τη λογική, τα συναισθήματα και την ενσυναίσθηση προς τον πλησίον.
Το νήμα της ζωής ενός νέου ανθρώπου κόπηκε με αδιανόητα απάνθρωπο τρόπο από έναν άλλον άνθρωπο. Η εικόνα του νέου αυτού ανθρώπου που σπρώχνεται αλύπητα και χάνεται στις τυρβώδεις ροές του απόπλου του πλοίου έχει καταγραφεί για πάντα από την διάχυτη, Πανόπτρια, τεχνολογία και θα μας στοιχειώνει για πάντα.
Την ώρα που ο Αντώνης χάνεται από τον καταπέλτη του πλοίου η αυθόρμητη αντίδρασή μας είναι να απλώσουμε το χέρι μας για να τον συγκρατήσουμε όμως η τεχνολογία δεν έχει φτάσει στα επίπεδα αυτά και το χέρι μας σταματά στην ψυχρή οθόνη που παρακολουθούμε αδυνατώντας να πιστέψουμε αυτό που βλέπαμε.
Για ποιο λόγο έφυγε από κοντά μας ο Αντώνης; Αδυνατεί να τον συλλάβει ο ανθρώπινος νους καθώς το περιστατικό αυτό κινείται στη σφαίρα του παραλόγου, της παράνοιας, και της απανθρωπιάς. Επιφανειακά, ο λόγος πίσω από αυτό το περιστατικό είναι η παράλογη αντίδραση ενός ανθρώπου επιφορτισμένου ακριβώς με το καθήκον να προστατεύσει τους επιβάτες κατά τις διαδικασίες τις επιβίβασης και αποβίβασης.
Βαθύτερα, όμως, τα αίτια εδράζονται σε αυτό που ο Zygmunt Bauman ονόμασε «Ρευστή Κοινωνία» (Liquid Society) μια κοινωνία που κυριαρχεί η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα και ο ατομικισμός και που συνεχώς μεταβάλλεται πολλές φορές με βίαιο τρόπο που προκαλεί ρήξη στους δεσμούς που ενώνουν τα συστατικά της στοιχεία, τους ανθρώπους.
Τα περιστατικά που αποτελούν αποτέλεσμα αυτής της ρήξης είναι πολλά: δολοφονία ανθρώπου για μία θέση στάθμευσης, δολοφονία ανθρώπου για ένα μικρό οικονομικό χρέος, δολοφονία ανθρώπου για μία απόπειρα μικροκλοπής ως σύγχρονου «Γιάννη Αγιάννη» παρακάμπτοντας τους νόμους της συντεταγμένης πολιτείας για αναλογική απόδοση δικαιοσύνης. Με άλλα λόγια, η αυτοδικία των πρωτόγονων ενστίκτων κυριαρχεί της λογικής και του συναισθήματος. Ο άνθρωπος μάλλον έχει χάσει τον ανθρωπισμό του. Μάλλον αποτελεί, πλέον, μία «αυτό-αντίφαση», άνθρωπος χωρίς ανθρωπιά, και μία καρικατούρα του εαυτού του.
Η κοινωνία μας νοσεί στα θεμέλιά της και οδηγεί στην γαλούχηση μελών της, από την παιδική ηλικία, με εντελώς λανθασμένο προσανατολισμό, αυτόν της «Ρευστής Κοινωνίας» με όλο και φθίνουσα την Ανθρωπιστική Παιδεία προς χάριν της Τεχνοκρατικής. Μέλη μιας παραπαίουσας κοινωνίας με έντονο το στοιχείο της ανασφάλειας, της αδιαφορίας, της ανευθυνότητας, του φόβου καθώς και του ατομικισμού και της έλλειψης συναισθηματικής νοημοσύνης, ο συνδυασμός δηλαδή που εγγυάται συμπεριφορές όπως αυτή που οδήγησε στον θάνατο αυτόν τον άτυχο νέο άνθρωπο.
Πιστεύουμε ότι η σύγχρονη κοινωνία δεν είναι πια παρά ένα τεράστιο οικοδόμημα του οποίου τα θεμέλια έχουν αποσαθρωθεί. Η ενσυναίσθηση ανάμεσα στους ανθρώπους εκλείπει με αργούς, ίσως, αλλά σταθερούς ρυθμούς οδηγώντας τον σύγχρονο άνθρωπο σε εξελικτική οπισθοχώρηση προς τους αρχάνθρωπους πρόγονούς τους και στις «ζωώδεις» συμπεριφορές που αυτοί επιδείκνυαν πριν την οριστική τους εξάλειψη. Είμαστε η εικόνα της κοινωνίας αυτής και η συμπεριφορά μας αντανακλά την αποσάθρωσή της.
Δεν έχουμε, λοιπόν, παρά να περιμένουμε, κι εμείς, μοιρολατρικά την ημέρα στην οποία, άδικα, θα μας «σπρώξουν από κάποιον καταπέλτη» κυριολεκτικά ή μεταφορικά. Εκτός αν μία μικρή, ισχυρά συνεκτική και αποφασισμένη νησίδα από οραματιστές και ταγούς της κοινωνίας μας κατορθώσει να επαναφέρει τον άνθρωπο στην εξελικτική πορεία που υπονοεί και η ονομασία του: «Άνω Θρώσκω». Ίσως δεν είναι ακόμη πολύ αργά …