Πρόκειται για δεσποτική εορτή, που αναφέρεται στην ανάβαση του Χριστού στους ουρανούς και θεωρείται στην εκκλησιαστική παράδοση ως η ολοκλήρωση της αποστολής του Κυρίου επί της Γης.
Η Ανάληψη εορτάζεται από την Εκκλησία την 40η ημέρα από την Ανάσταση του Κυρίου. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες φέρουν το όνομα Ανάληψη.
Η Ανάληψη του Χριστού συνεορταζόταν με την Πεντηκοστή, κατά τους πρώτους αιώνες. Από τον 4ο αιώνα, όμως, άρχισε η προοδευτική διάκριση και ο αυτοτελής εορτασμός της.
Απολυτίκιο
Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, χαροποιήσας τους μαθητάς, τη επαγγελία του Αγίου Πνεύματος· βεβαιωθέντων αυτών δια της ευλογίας, ότι συ ει ο Υιός του Θεού, ο λυτρωτής του κόσμου.
Λαογραφία
Η γιορτή της Αναλήψεως εκτός από την επίσημη ονομασία της έχει και πολλές λαϊκές ονομασίες όπως:
- Αναληψού, στη Σαντορίνη.
- Αναληψιός, στη Θράκη.
- Τ’ Αγιού Αναληψιού, στην Ίμβρο.
- Συναληψιού, στη Ρόδο.
- Τα Σαράντα της Πασκαλιάς, στην Κομοτηνή.
- Γαλατοπέφτη, στη Μύκονο, στη Σίφνο, στη Σκύρο κ.α, διότι την ημέρα αυτή οι τσοπάνηδες συνηθίζουν να μοιράζουν γάλα δωρεάν στα χωριά τους «για το καλό του κοπαδιού».
Η ονομασία της γιορτής χρησιμοποιείται και μεταφορικά σε λέξεις και φράσεις που δηλώνουν την εξαφάνιση και την κλεψιά: «αναλήφθηκε το αρνί», «έγινε της Αναλήψεως». Λέγεται και για άνθρωπο που αναχώρησε απροειδοποίητα και ξαφνικά.
Είναι γνωστή η παλαιότερη συνήθεια να πηγαίνουν της Αναλήψεως στη θάλασσα για το πρώτο μπάνιο και να περνούν από σαράντα κύματα (Ίσως να σχετίζεται με το γεγονός αυτό η παροιμία «πέρασε από σαράντα κύματα», που αναφέρεται σε αυτόν που αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια ή δυσκολεύεται από μια χρονοβόρα και γεμάτη εμπόδια κατάσταση). Μάλιστα, σε ορισμένα μέρη γέμιζαν με θαλασσινό νερό, τα «σαράντα κύματα», ένα μπουκάλι που το φύλαγαν για φάρμακο σε πρηξίματα, δαγκώματα και διάφορους πόνους.
Στην Καλαμάτα, την ημέρα της Αναλήψεως, η γουρνοπούλα έχει την τιμητική της. Με επίκεντρο το λιμάνι, αλλά και σε διάφορα σημεία της μεσσηνιακής πρωτεύουσας τοποθετούνται πάγκοι με ψητή γουρνοπούλα, όπως την αποκαλούν. Πλήθος κόσμου σπεύδει να δοκιμάσει την τραγανή πέτσα της, μην μπορώντας να αντισταθεί στη μυρωδιά που έχει απλωθεί σε όλη την πόλη. Η γουρνοπούλα, ως γνωστόν, είναι το χαρακτηριστικό έδεσμα της Μεσσηνίας. Το έθιμο έλκει την καταγωγή του από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν η γουρνοπούλα δεν ανήκε στις προτιμήσεις των κατακτητών, όπως άλλα σφάγια, επειδή το χοιρινό είναι απαγορευμένο από την μουσουλμανική θρησκεία.
Στα Καλά Νερά του Δήμου Νοτίου Πηλίου αναβιώνει το έθιμο του αγιασμού των αλόγων. Το έθιμο περιλαμβάνει αγιασμό από τον επιχώριο μητροπολίτη, την παρέλαση και το μπάνιο των αλόγων στη θάλασσα των Καλών Νερών, παραδοσιακούς χορούς από τοπικά χορευτικά συγκροτήματα και ολοήμερο λαϊκό πανηγύρι στην παραλία του χωριού. Από τα τέλη του 17ου αιώνα οι κάτοικοι των γύρω ορεινών χωριών κατέβαιναν την ημέρα της Αναλήψεως στα Καλά Νερά για να κάνουν το πρώτο καλοκαιρινό τους μπάνιο. Να «αναληφθούν και αυτοί από όλα τα κακά». Το ιδιαίτερο, όμως, ήταν ότι όλοι κατέβαιναν στην παραλία με τα άλογα και τα οικόσιτα ζώα τους – γίδες, κατσίκες και πρόβατα – για να καθαριστούν και να φωτιστούν, μπαίνοντας στο νερό της θάλασσας, υπό τις ευλογίες του παπά του χωριού.
