Η πρόσφατη επίθεση σε τουρίστες στο Κασμίρ στις 22 Απριλίου, που σημείωσε ανθρώπινες ζωές, οδήγησε την Ινδία σε «στοχευμένες επιδρομές σε στρατόπεδα τρομοκρατών». Το Ισλαμαμπάντ απάντησε ισχυριζόμενο πως κατέρριψε πέντε ινδικά αεροσκάφη. Οι νεκροί μεταξύ του άμαχου πληθυσμού ξεπερνούν τους 30 ενώ δεκάδες είναι οι τραυματίες. Οι δύο χώρες που είναι πυρηνικές δυνάμεις βρίσκονται ξανά στα πρόθυρα ανοιχτής στρατιωτικής σύγκρουσης με πυρήνα το Κασμίρ, μια ορεινή περιοχή των Ιμαλαΐων παρότι διοικούν ξεχωριστά τμήματα της.
Ο διαχωρισμός της Βρετανικής Ινδίας με θρησκευτικά κριτήρια -με το Πακιστάν ως μουσουλμανικό κράτος και την Ινδία ως κοσμική δημοκρατία με κατά πλειονότητα ινδουιστικό πληθυσμό- προκάλεσε εκτεταμένη βία και τον εκτοπισμό περίπου 14 εκατομμυρίων. Οι χώρες έχουν συγκρουστεί σε τουλάχιστον δύο πολέμους για το Κασμίρ και σε αμέτρητες μικρότερες εχθροπραξίες. Οι πακιστανοί ηγέτες θεωρούν την Ινδία υπαρξιακή απειλή και υποψιάζονται ότι επιδιώκει την ακύρωση της διχοτόμησης.
Το Κασμίρ ως πυριτιδαποθήκη
Το 1947, ο ηγεμόνας του μουσουλμανικού κατά πλειοψηφία Κασμίρ, αν και Ινδουιστής, καθυστέρησε να αποφασίσει αν θα ενταχθεί στην Ινδία ή στο Πακιστάν. Το Πακιστάν εισέβαλε με άτυπες δυνάμεις, η Ινδία αντέδρασε στρατιωτικά, και ο πρώτος πόλεμος κατέληξε σε αδιέξοδο. Σήμερα, οι δύο χώρες διατηρούν στρατεύματα κατά μήκος της «Γραμμής Ελέγχου», μία από τις πιο στρατιωτικές περιοχές στον κόσμο.
Η Ινδία κατηγορεί το Πακιστάν ότι εξοπλίζει αντάρτες στο Κασμίρ, ενώ ο Πακιστάν κατηγορεί την Ινδία για κατάληψη του μουσουλμανικού πληθυσμού. Το 2019, το Νέο Δελχί ανακάλεσε το ειδικό καθεστώς της περιοχής και ενίσχυσε τη στρατιωτική του παρουσία. Το Κασμίρ, που έχει γίνει εκ νέου τουριστικού προορισμού, επηρεάζεται από την αναζωπύρωση των εντάσεων.
Νέες εντάσεις και το ζήτημα του νερού
Μετά την επίθεση της 22ης Απριλίου, η Ινδία υποβάθμισε τις διπλωματικές σχέσεις, ενώ το Πακ έκλεισε τον εσωτερικό χώρο του και ανέστειλε το διμερές εμπόριο. Αν και οι εμπορικές σχέσεις είναι περιορισμένες, το κόστος για τις αεροπορικές μεταφορές πολύ σημαντικά. Παράλληλα, η Ινδία ανέστειλε τη Συνθήκη Ύδατος του Ινδού , που ρυθμίζει τη χρήση έξι ποταμών, απειλώντας άμεσα τη γεωργία στο Πακιστάν.
Η συνθήκη του 1960, με διαμεσολάβηση της Παγκόσμιας Τράπεζας, διανέμει ποτάμια ανάμεσα στις δύο χώρες, με αυστηρούς κανόνες χρήσης. Η Ινδία δεν διαθέτει ακόμη περιορισμένη υποδομή για δραστική εκτροπή, αλλά η αναστολή της συνθήκης επιτρέπει μικρότερα έργα χωρίς τη συγκατάθεση του Πακιστάν.
Το Ισλαμαμπαντ προειδοποίησε ότι η συνθήκη είναι δεσμευτική και απειλεί με δυναμική αντίδραση, ενώ οι δύο χώρες μπορούν να καταφύγουν σε διεθνή διαμεσολάβηση.
Πόλεμος ή ειρήνη;
Παρά τις κατά καιρούς αιματηρές συγκρούσεις, ένας γενικευμένος πόλεμος θεωρείται απίθανος, κυρίως λόγω του φόβου πυρηνικής σύγκρουσης. Η διεθνής κοινότητα έχει επανειλημμένα παρέμβει για αποκλιμάκωση, όπως το 1999 στο Καργκίλ και το 2019 όταν η Ινδία πραγματοποίησε αεροπορικές επιδρομές εντός του πακιστανικού εδάφους.
Οι πολιτικές συνθήκες δεν ευνοούν τη συμφιλίωση. Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι , γνωστός για την εθνικιστική της ρητορικής, αποκλείει διάλογο χωρίς αυστηρά μέτρα του Πακιστάν κατά των τρομοκρατικών ομάδων. Από την πλευρά του, ο πακιστανικός στρατός δεν φαίνεται πρόθυμος να επιτρέψει πολιτική προσέγγιση.
Η γεωπολιτική αντιπαράθεση ΗΠΑ-Κίνας δυσχεραίνει περαιτέρω τη σύγκλιση: η Ινδία πλησιάζει τις ΗΠΑ, ενώ το Πακιστάν έχει στραφεί περισσότερο προς την Κίνα, η οποία επενδύει μαζικά στο πλαίσιο του σχεδίου Belt and Road.
Μαζικά πλήγματα
Η Ινδία εξαπέλυσε επίθεση σε 9 στόχους στο Πακιστάν, τους οποίους χαρακτήρισε ως «υποδομές τρομοκρατών», συνδέοντάς τους με την πολύνεκρη επίθεση εναντίον Ινδών τουριστών τον Απρίλιο στο ινδικό Κασμίρ.
Εκπρόσωπος της ινδικής πρεσβείας στην Ουάσινγκτον δήλωσε στο Reuters ότι τα στοιχεία υποδεικνύουν «σαφή εμπλοκή τρομοκρατών με βάση το Πακιστάν σε αυτή την τρομοκρατική επίθεση».
Η Ινδία ανέφερε ότι δύο από τους τρεις υπόπτους για την επίθεση ήταν Πακιστανοί υπήκοοι, χωρίς ωστόσο να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες. Το Πακιστάν αρνήθηκε οποιαδήποτε εμπλοκή.
Ινδικές πηγές άμυνας δήλωσαν στο Reuters ότι οι ένοπλες δυνάμεις επιτέθηκαν στα αρχηγεία των ισλαμιστικών οργανώσεων Jaish-e-Mohammed και Lashkar-e-Taiba.
Το υπουργείο Άμυνας της Ινδίας σημείωσε σε ανακοίνωση: «Η Ινδία επέδειξε σημαντική αυτοσυγκράτηση στην επιλογή στόχων και στον τρόπο εκτέλεσης της επιχείρησης».
Το Πακιστάν, από την πλευρά του, ανακοίνωσε ότι οι ινδικοί πύραυλοι έπληξαν τρεις τοποθεσίες. Εκπρόσωπος των πακιστανικών ενόπλων δυνάμεων δήλωσε στο Reuters ότι «πέντε ινδικά μαχητικά αεροσκάφη καταρρίφθηκαν», πληροφορία που δεν έχει επιβεβαιώσει η Ινδία.
Τέσσερις πηγές από την τοπική αυτοδιοίκηση στο ινδικό Κασμίρ είπαν στο Reuters ότι τρία μαχητικά συνετρίβησαν σε διαφορετικές περιοχές των Ιμαλαΐων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Και οι τρεις πιλότοι διακομίστηκαν στο νοσοκομείο, πρόσθεσαν. Αξιωματούχοι του ινδικού υπουργείου Άμυνας δεν ήταν άμεσα διαθέσιμοι για σχόλιο.
Αρκετοί νεκροί
Το Ισλαμαμπάντ ανακοίνωσε ότι έξι τοποθεσίες στο Πακιστάν χτυπήθηκαν, καμία όμως δεν ήταν στρατόπεδο μαχητών. Εκπρόσωπος του πακιστανικού στρατού ανέφερε ότι τουλάχιστον 26 άμαχοι σκοτώθηκαν και 46 τραυματίστηκαν.
Παράλληλα, σύμφωνα με Ινδό αστυνομικό, 10 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 48 τραυματίστηκαν από πακιστανικά πυρά πυροβολικού στο ινδικό Κασμίρ, αναφέρει το Reuters.
Ο Imran Shaheen, αξιωματούχος του πακιστανικού Κασμίρ, δήλωσε ότι «δύο όλμοι έπληξαν ένα σπίτι στην πόλη Forward Kahuta, σκοτώνοντας δύο άνδρες και τραυματίζοντας αρκετές γυναίκες και παιδιά». Σε άλλο χωριό, ένας κάτοικος σκοτώθηκε από πυρά, πρόσθεσε.
Εκπρόσωπος του πακιστανικού στρατού, ο Ahmed Sharif Chaudhry, τόνισε: «Όλες αυτές οι ενέργειες έγιναν ως αμυντικό μέτρο. Το Πακιστάν παραμένει ένα πολύ υπεύθυνο κράτος. Ωστόσο, θα λάβουμε όλα τα αναγκαία μέτρα για να υπερασπιστούμε την τιμή, την ακεραιότητα και την κυριαρχία του Πακιστάν, με κάθε κόστος».
Η κυβέρνηση του Πακιστάν χαρακτήρισε την επίθεση «κατάφωρη πράξη πολέμου» και ενημέρωσε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι «το Πακιστάν διατηρεί το δικαίωμα να απαντήσει κατάλληλα στην ινδική επιθετικότητα».
Ο Πακιστανός υπουργός Άμυνας δήλωσε στο τηλεοπτικό δίκτυο Geo ότι «όλοι οι στόχοι ήταν πολιτικοί και όχι στρατόπεδα μαχητών». Πρόσθεσε ότι ο ισχυρισμός της Ινδίας πως στοχοποιήθηκαν «στρατόπεδα τρομοκρατών είναι ψευδής».
Εκπρόσωπος των πακιστανικών ενόπλων δυνάμεων δήλωσε επίσης στο Geo ότι «δύο τζαμιά» ήταν ανάμεσα στους στόχους που χτυπήθηκαν.
Διεθνής ανησυχία
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, χαρακτήρισε τις συγκρούσεις «ντροπή» και πρόσθεσε: «Ελπίζω να τελειώσει γρήγορα».
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε ότι ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, μίλησε με τους συμβούλους εθνικής ασφάλειας και των δύο χωρών, καλώντας τους «να διατηρήσουν ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας και να αποφύγουν την κλιμάκωση».
Η Κίνα, η οποία συνορεύει με την Ινδία και το Πακιστάν, επίσης κάλεσε σε αυτοσυγκράτηση.
Ο Ινδός Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, Ajit Doval, μίλησε με τον Μάρκο Ρούμπιο, ενώ άλλοι υψηλόβαθμοι Ινδοί αξιωματούχοι ενημέρωσαν τους ομολόγους τους σε Βρετανία, Ρωσία, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
«Επιχείρηση Sindoor»
Η επίθεση της Ινδίας, που ονομάστηκε «Επιχείρηση Sindoor» (το sindoor είναι κόκκινη πούδρα που φορούν οι παντρεμένες Ινδές στο μέτωπο), θεωρείται η πιο σοβαρή ενέργεια μετά την εκεχειρία του 2003 — στην οποία οι δύο χώρες επαναδεσμεύτηκαν το 2021.
Όπως δήλωσε ο αναλυτής Michael Kugelman από το Foreign Policy: «Δεδομένης της έκτασης της ινδικής επίθεσης, που ήταν πολύ μεγαλύτερη από ό,τι είδαμε το 2019, μπορούμε να αναμένουμε μια σημαντική πακιστανική απάντηση».
«Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην επόμενη κίνηση της Ινδίας. Έχουμε μία επίθεση και μια αντεπίθεση και αυτό που ακολουθεί θα είναι η ισχυρότερη ένδειξη του πόσο σοβαρή μπορεί να γίνει αυτή η κρίση», πρόσθεσε.
Μετά τις επιθέσεις, ο Ινδικός Στρατός ανάρτησε στην πλατφόρμα X το μήνυμα: «Η δικαιοσύνη αποδόθηκε».
