Η έκθεση Byzantium – Ravenna: Icons of Italian Fashion στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο τιμά τον πολιτιστικό πλούτο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καλλιεργώντας τον διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν και στη σύγχρονη μόδα
Ο υποβλητικός χώρος του Βυζαντινού Μουσείου γίνεται για πρώτη φορά ένα περιβάλλον φιλόξενο για να εκτυλιχθεί μια έκθεση μόδας, μια σκηνογραφία, που αποτυπώνει τη Χρυσή Εποχή του Βυζαντίου στην “Alta Moda”, την υψηλή ραπτική.
Η Ιταλική Πρεσβεία στην Αθήνα, με μία σειρά από επιτυχημένες εκθέσεις προβάλλει την έννοια του “Made in Italy”, του ιταλικού savoir faire, στενά συνδεδεμένου με την αξία του υψηλού γούστου και της αριστείας, δημιουργώντας συνδέσεις με τον ελληνικό πολιτισμό.
Αυτή τη φορά, στον πρώτο όροφο του Βυζαντινού Μουσείου συναντούμε ένα μικρό εμβόλιμο κεφάλαιο για την επιρροή του Βυζαντινού Πολιτισμού και ιδιαίτερα των ψηφιδωτών της Ραβέννας, στις σύγχρονες δημιουργίες μεγάλων Ιταλών Σχεδιαστών. Η διαχρονική ισχύς της μόδας, ως έκφραση ταυτότητας, κύρους και εξουσίας αναδεικνύεται μέσα από το έργο περίφημων οίκων διεθνούς εμβέλειας, όπως οι Armani, Ferré, Prada, Valentino, Versace, Roberto Capucci, Dolce & Gabbana, Krizia, Gucci και Romeo Gigli, που καθόρισαν την παγκόσμια μόδα.
Σανδάλια Καρχηδονίων με ένθετους κρυστάλλους, τρέσες από πέρλες και γυάλινες χάντρες, δαφνοστεφανωμένες σύζυγοι Πατρικίων, χρυσοποίκιλτα άμφια υπεροχής και επωμίδες από χρυσά φτερά αυτοκρατορικής αίγλης… Μεταξωτά πουκάμισα με τυπωμένες αγιογραφίες στα χρώματα των πετραδιών και κεντημένες πέτρες σε πολύπτυχα υφάσματα, τοποθετημένες σε σχηματισμούς που προσομοιάζουν σε ψηφιδωτά… Τα κοσμήματα της Αυτοκράτειρας Θεοδώρας, ο λῶρος, η τιμητική λωρίδα υφάσματος φορεμένη στον θώρακα χιαστί και το βαθύ μεγαλοπρεπές δαμασκηνό χρώμα (porpora imperiale) , που επινοήθηκε στο Βυζάντιο, όλα συντείνουν στην ανάκληση της μυθικής εποχής του, μέσα από τη μόδα.
Είκοσι αντιπροσωπευτικές δημιουργίες υψηλής ραπτικής από τις δεκαετίες του 1960 έως και του 2020, αντιπαραβάλλονται με περίτεχνα αξεσουάρ, ενδεικτικά μιας εποχής συνυφασμένης με το απόγειο της πολυτέλειας. Ο Κλασικός κόσμος, το Βυζάντιο και η Ρωμαϊκή παράδοση, οι ρίζες του Δυτικού Πολιτισμού, μέσα από τους οπτικούς κώδικες του ενδύματος, έρχονται στο προσκήνιο, υπενθυμίζοντας την κοινή κληρονομιά, το συνανήκειν και καλλιεργώντας ταυτόσημα αισθήματα για μια ομορφιά και μια έμπνευση αυθεντική, που πηγάζουν από τις κοινές καταβολές.
Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει ο Massimiliano Giornetti, σχεδιαστής μόδας και Διευθυντής του Ινστιτούτου Polimoda στη Φλωρεντία, αντλώντας ιστορικά κομμάτια από το σπάνιο αρχείο του συλλέκτη μόδας Angelo Caroli, με την υποστήριξη του Εθνικού Επιμελητηρίου Ιταλικής Μόδας. Μέσα από μια οθόνη στο προοίμιο της έκθεσης, ακούγεται να αναλύει το υπόβαθρό της.
Για εκείνον μια συλλογή δεν είναι ένα απλό αποθετήριο μνήμης, αλλά ένας χάρτης για τη σύγχρονη δημιουργία. Το παρελθόν γίνεται ο γόνιμος ιστός, όπου διαπλέκονται τα πρώτα νήματα του μέλλοντος. Για να έρθεις σε ρήξη με το παλιό, πρέπει, όμως πρώτα να εμβαθύνεις στις αρχές του.
Μέσα από την έκθεση, ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με την υπερβατική ιδιότητα του ενδύματος. Το ένδυμα ως ίχνος, ως προέκταση ενός προσώπου σεβάσμιου, κουβαλά με τρόπο χειροπιαστό το αίσθημα του δέους. Η τελετουργία της ένδυσης φέρει ένα αίσθημα ιερότητας. Αυτή η αιθέρια αναπαράσταση του υποκειμένου, η σύζευξη ανθρώπινης και θεϊκής υπόστασης, που εκπέμπεται μέσα από την κατασκευή της εικόνας, δημιουργεί τα είδωλα, που τόσο έχουν εμπνεύσει τη Βυζαντινή Τέχνη και αργότερα τη μόδα, όπως τονίζει ο επιμελητής.
Στο Βυζάντιο οι σιλουέτες αψηφούν τις γραμμές του σώματος. Οι ρευστοί χιτώνες, οι φαρδιές κάπες και η τουνίκ γνωστή ως “δαλματική”, που το πλαισιώνουν, μέσα από την ασάφεια των δραματικών όγκων, προσδίδουν διαστάσεις μεγαλοπρέπειας. Λειτουργούν ως μια μεταφορά, μια “μεταφυσική δήλωση” πνευματικής ανύψωσης. Οι ενδυματολογικοί περιορισμοί έχουν διαμορφωθεί, έτσι ώστε να επιβάλλουν το μέτρο στις κινήσεις, μια ποιητικότητα και μια σχέση με τον χώρο “πολιτική”. Γιατί “μόνοι οι προνομιούχοι καταλαμβάνουν χώρο”, κατά την Aurora Fiorentini Ιστορικού Μόδας και Επιστημονικής Συνεργάτιδας της Σχολής Polimoda. Τα ενδύματα, φέρνουν στο φως τη θεία πλευρά και τη ντύνουν με τις λάμψεις του αντάξιου χρυσού, αποκρύπτοντας μια ρητή περιγραφικότητα της ανθρώπινης φιγούρας. Ένα δίπολο εγκράτειας και αποθέωσης.
Η έννοια της πολυτέλειας προορισμένης για τους εκλεκτούς, τους φέροντες τη θεία εντολή, μπορεί να φθίνει σήμερα, όμως αποτελεί αφορμή για στοχασμό. Σχετικά με την ίδια ουσιώδη ανάγκη να αναζητά κανείς μια έκφραση προσωπική, μέσα από τη δυναμική γλώσσα της μόδας και ειδικότερα μέσα από μια συνειδητή στροφή προς την εκλέπτυνση, την ποιότητα και την τέχνη του χειροποίητου.
Σήμερα, παρά την ταχύτατη παρέλευση των τάσεων, οι οπτικές αφηγήσεις που συναρπάζουν και εγγράφονται στο συλλογικό ασυνείδητο, χάρη στη μεταμορφωτική δύναμη της μόδας είναι το ίδιο πολύτιμες. Για τον επιμελητή Giornetti υπάρχει πάντα η ανάγκη της λατρείας. Και στην εποχή μας ανάγεται στη λατρεία του να δημιουργείς. Στον κορεσμό της μόδας, ανταπαντά η δημιουργική φλόγα, μέσα από το πολιτιστικό métissage. Μια αναμνημόνευση και μια επαναφορά της μαεστρίας στη μόδα, η αξιοποίηση πρακτικών και μοτίβων διαγενεακών, από κάθε εποχή.
Η ελληνική αρμονία, η ρωμαϊκή τάξη και το βυζαντινό μεγαλείο, αρχές αλληλένδετες και θεμελιώδεις συνθέτουν την πορεία του δυτικού πολιτισμού και συνεχίζουν να εμπνέουν. Από τις τοιχογραφίες της Ραβέννας μέχρι και τις πασαρέλες του Μιλάνου, οι αντηχήσεις του παρελθόντος ζωογονούνται μέσα από δημιουργίες που στον πυρήνα τους φέρουν την αγάπη της ιστορίας και αντιμετωπίζουν το δημιουργείν στη μόδα, πρωταρχικά ως οραματίζεσθαι. Και η έκθεση αυτή έρχεται να μας μεταδώσει αυτή την επιστροφή στις ρίζες ως προϋπόθεση της αυθεντικής πρωτοπορίας στη μόδα και στην τέχνη.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως και τις 21 Ιουλίου
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Βασιλίσσης Σοφίας 22, Αθήνα
