Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου Ασφαλείας στο Μόναχο το περασμένο Σαββατοκύριακο, επικράτησε κλίμα απογοήτευσης και δυσπιστίας, ενώ δεν έλειψαν οι εκδηλώσεις πανικού, παρά τις προσπάθειες ορισμένων Ευρωπαίων αντιπροσώπων να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους.
Ανησυχία για την ασφάλεια της Ευρώπης
Όπως αναφέρει το Reuters η μεγαλύτερη ανησυχία των Ευρωπαίων αφορά την αβεβαιότητα για την αμερικανική στρατιωτική προστασία και τον φόβο ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θα συνάψει συμφωνία ειρήνης με τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, η οποία θα υπονομεύσει την ασφάλεια της Ουκρανίας και της Ευρώπης. Αυτές οι ανησυχίες εντάθηκαν μετά την ομιλία του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, ο οποίος αναφέρθηκε επιγραμματικά στην Ουκρανία και την ευρωπαϊκή άμυνα, επικεντρώνοντας κυρίως στις κατηγορίες κατά της Ευρώπης για καταπίεση της ελευθερίας του λόγου και κακή διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος.
Ανάγκη για ευρωπαϊκή αυτονομία στην Άμυνα
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωσαν την ανάγκη να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την άμυνά τους, αυξάνοντας τις στρατιωτικές δαπάνες και την παραγωγή όπλων. Ωστόσο, παρά τις σχετικές συζητήσεις από την πρώτη θητεία του Τραμπ το 2017-2021 και μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ακόμη καταλήξει σε ένα κοινό σχέδιο οργάνωσης και χρηματοδότησης αυτής της προσπάθειας.
Επιπλέον, οι ΗΠΑ ασκούν πιέσεις στην Ευρώπη για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία. Αυτό θα αποτελέσει το κύριο θέμα συζήτησης σε επείγουσα σύνοδο κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι τη Δευτέρα. Οι φόβοι των Ευρωπαίων για περιθωριοποίησή τους εντάθηκαν μετά τις δηλώσεις του Ειδικού Απεσταλμένου των ΗΠΑ για την Ουκρανία, Στρατηγού ε.α. Κιθ Κέλογκ, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι η Ευρώπη δεν θα συμμετέχει στις ειρηνευτικές συνομιλίες, αν και οι απόψεις της θα ληφθούν υπόψη.
Συνομιλίες ΗΠΑ – Ρωσίας και ανησυχία για «κατευνασμό»
Το Σάββατο έγινε γνωστό ότι αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της Ρωσίας θα συναντηθούν στη Σαουδική Αραβία για να ξεκινήσουν συνομιλίες με στόχο τον τερματισμό του πολέμου. Παρά τις διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ ότι θα επιδιωχθεί μια «σταθερή» ειρηνευτική συμφωνία με τη συμμετοχή της Ουκρανίας, Ευρωπαίοι ηγέτες εξέφρασαν φόβους για μια πολιτική «κατευνασμού» του Πούτιν, θυμίζοντας τη Συμφωνία του Μονάχου του 1938.
Η Κάγια Κάλας, επικεφαλής της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, δήλωσε: «καθώς στέκομαι εδώ στο Μόναχο απόψε, δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ: Έχουμε ξαναβρεθεί σε αυτή τη θέση;». Ο πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, τόνισε μέσω ανάρτησης στο X: «ΜΟΝΑΧΟ. ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ».
Αλλεπάλληλες κινήσεις από την κυβέρνηση Τραμπ
Η Ευρώπη προσπαθεί να προσαρμοστεί στις τελευταίες κινήσεις της κυβέρνησης Τραμπ, οι οποίες περιλαμβάνουν τη δήλωση του νέου Υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, ότι μια ειρηνευτική συμφωνία δεν θα περιλαμβάνει ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και ότι είναι μη ρεαλιστική η επιστροφή της Ουκρανίας στα προ του 2014 σύνορα. Ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι είχε συνομιλία με τον Πούτιν και ότι οι ειρηνευτικές συνομιλίες θα ξεκινήσουν άμεσα, ανατρέποντας τη δυτική στρατηγική απομόνωσης της Ρωσίας.
Ευρωπαϊκό αδιέξοδο και αβεβαιότητα
Αν και κάποιοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκφράζουν αισιοδοξία μετά από κατ’ ιδίαν συνομιλίες με αμερικανούς αξιωματούχους, άλλοι ανησυχούν για τη συνοχή της διατλαντικής συμμαχίας, θεωρώντας ότι η κυβέρνηση Τραμπ αντιτίθεται στην ευρωπαϊκή πολιτική γραμμή.
Ο Βανς συναντήθηκε με ηγέτες του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), προκαλώντας ανησυχία για την αμερικανική πολιτική στην Ευρώπη. Ευρωπαίος διπλωμάτης σχολίασε: «είναι πλέον σαφές ότι οι ΗΠΑ θέλουν να καταστρέψουν τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ. Πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτό και να αλλάξουμε εντελώς τη στάση μας».
Το τοπίο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια παραμένει ρευστό και αβέβαιο, με τις επερχόμενες συνομιλίες να αποτελούν κρίσιμο σταυροδρόμι για το μέλλον της Ουκρανίας και της Ευρώπης.
