Περπατώντας στα «ξεχασμένα» τμήματα της διαδρομής του Μαραθωνίου δρόμου

Tα «ξεχασμένα» και εδώ και πολλά χρόνια «άσημα» τμήματα της λεωφόρου Μαραθώνος, περπατήσαμε μαζί με τον ερευνητή της τοπικής ιστορίας Δημήτρη Μακρή, που εδώ και χρόνια αγωνίζεται για την ανάδειξή τους. Γέννημα – θρέμμα της περιοχής με πατέρα από τη Σέριφο και μητέρα από την Κύμη, από εκείνες τις εποχές που οι λιγνιτωρύχοι από άλλες περιοχές, μετανάστευαν στη Ραφήνα για το δύσκολο και σκληρό μεροκάματο. Υπηρέτησε την περιοχή και μέσα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και μέσα από τον εργατικό συνδικαλισμό, αλλά και μέσα από την ανάδειξη πολλών ιστορικών της πτυχών. Υπήρξε Πανελληνιονίκης Λαμπαδηδρόμος της Ολυμπιάδας του Μονάχου (1972).

Πρόκειται για τμήματα στα οποία διεξάγονταν ο Μαραθώνιος δρόμος, πριν γίνουν νέες χαράξεις και διανοίξεις στη λεωφόρο Μαραθώνος, που είχαν σαν αποτέλεσμα τα συγκεκριμένα τμήματα να βρεθούν έξω από την κεντρική αρτηρία, παραμένουν όμως συνδεδεμένα σε αυτήν και λειτουργούν ως παρακάμψεις που σε βγάζουν και σε ξαναβάζουν στην κεντρική διαδρομή.

Η ιδέα της ανάδειξής τους είναι απλή, από τη μία ενδεχομένως να μπορούν να αξιοποιηθούν αγωνιστικά μετά τις ανάλογες παρεμβάσεις και να γίνεται το 100% της διοργάνωσης στο σύνολο της παλιάς διαδρομής ή για να το πούμε διαφορετικά στα χνάρια του Σπύρου Λούη και αργότερα του σπουδαίου Αμπέμπε Μπικίλα που κέρδισε τον 4ο Διεθνή Μαραθώνιο Αθήνας στις 7 Μαΐου 1961, τρέχοντας ξυπόλητος και πετυχαίνοντας νέο ρεκόρ διαδρομής με χρόνο 2 ώρες, 3 λεπτά και 44 δευτερόλεπτα. Αλλά και εκεί που ο Γρηγόρης Λαμπράκης, περπάτησε στη Μαραθώνια πορεία ειρήνης.

Από την άλλη και χωρίς πιθανή αγωνιστική χρήση, τα τμήματα αυτά θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν αξιοθέατο, ειδικά για τις χιλιάδες ξένων επισκεπτών στη χώρα μας, που έρχονται ειδικά για το Μαραθώνιο.

Προς το παρόν οι επισκέψεις μας στα τμήματα αυτή, τόσο η πρόσφατη, όσο και παλαιότερες, δυστυχώς αποδεικνύουν ότι τα τμήματα αυτά χρησιμεύουν σε κάποιους ως άτυπες χωματερές, αφού εντοπίσαμε ειδικά σε ρέματα, κάθε είδους σκουπίδι, από σύρματα και νάυλον, έως μπαγκαζιέρα μοτοσυκλέτας και από μεγάλα τεντόπανα, έως όλα τα είδη αλουμινίου και σταματάμε τον κατάλογο εδώ γιατί είναι μακρύς.

Μέχρι και φορτηγά έχει δει ο συνομιλητής μας να ξεφορτώνουν γιατί εκεί η απόθεση είναι δωρεάν.

Ορισμένα σημεία έχουν επιβαρυνθεί και από άλλους παράγοντες, όπως οι πυρκαγιές που έχουν πλήξει αρκετές φορές την ευρύτερη περιοχή.

Για παράδειγμα η ανάπτυξη μεγάλων θερμοκρασιών έχει δημιουργήσει ρωγμές στα θεμέλια παλιάς πέτρινης γέφυρας στην περιοχή της διασταύρωσης Ραφήνας, με αποτέλεσμα η καθημερινή διέλευση μαθητών (υπάρχει κοντά σχολείο) αλλά και βαρέων οχημάτων, να εγκυμονεί κινδύνους.

Στο ίδιο γεφυράκι είχε γυριστεί η ταινία «Ένας Άντρας Με Φιλότιμο (1960) Νίκος Κούρκουλος, Κάκια Αναλυτή». Οι παλιές χιλιομετρικές σημάνσεις που είχαν τοποθετηθεί για την πρώτη Ολυμπιάδα του 1896, ογκώδεις και «ξεπερασμένες» για τις κατασκευαστικές εταιρίες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια, ξηλώθηκαν, πετάχτηκαν, σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν για μπάζα, αλλά ορισμένες διασώθηκαν με προσωπικό αγώνα του κ. Μακρή και τοποθετήθηκαν στα σύγχρονα σημεία ιστορικής μνήμης.

Δεν είναι η πρώτη φορά που στην ιστορία της χώρας μας αντικείμενα και κατασκευές ιστορικής αξίας, υποτιμούνται και συχνά καταστρέφονται από τις γενιές που ακολουθούν.

Στο Πικέρμι

Σε προηγούμενη περιήγησή μας, ο Δημήτρης Μακρής μας είχε πει ότι: «Σώζονται οκτώ τμήματα της παλαιάς λεωφόρου Μαραθώνος , τα οποία βρίσκονται στα διοικητικά όρια των Δήμων Μαραθώνος, Ραφήνας- Πικερμίου και Παλλήνης. Τα τμήματα αυτά έχουν συνολικό μήκος περίπου 1,5 χλμ. Στα τμήματα αυτά σώζονται τρεις λίθινες τοξωτές γέφυρες εκατοντάδων χρόνων αρίστου κάλλους και αρχιτεκτονικής και αρκετές μαρμάρινες στήλες.

Οι βετεράνοι λιγνιτωρύχοι της Ραφήνας θυμούνται ότι οι στήλες αυτές ήταν στις άκρες του Μαραθώνιου δρόμου από το 1915 που εγκαταστάθηκαν στη Διασταύρωση Ραφήνας. Ακόμη λέγεται ότι τοποθετήθηκαν εκεί το 1886 (τότε που οργανώθηκαν οι Α΄ σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες). Οι στήλες σηματοδοτούσαν τη χιλιομετρική απόσταση Αθήνας-Μαραθώνα έχοντας χαραγμένο τον αντίστοιχο αριθμό.

Η παλαιά λεωφόρος Μαραθώνος ταυτίζεται με την αρχαία οδό Αθήνας-Μαραθώνα. Αυτό αποδεικνύεται από τα αρχαία ευρήματα που ήρθαν στο φως κατά την διαπλάτυνση της λεωφόρου πριν την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων (Αθήνας 2004) αλλά και άλλων παλαιότερων παρεμβάσεων.

Η παλαιά λεωφόρος Μαραθώνος συνδέεται με την ιστορία των Αρβανιτών του Μαραθώνα και της Παλλήνης, τους Σαρακατσάνους του Γεροτσακουλίου και του Πικερμίου, με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες της Νέας Μάκρης και της Ραφήνας, αλλά και τους Λιγνιτωρύχους της Διασταύρωσης Ραφήνας. Επίσης με τον παλαιό ελληνικό και διεθνή κινηματογράφο.

Στην Παλλήνη

Για όλα τα παραπάνω πρέπει:

1.όλα τα τμήματα να υπαχθούν στον νόμο περί προστασίας μνημείων, να αναδειχτούν και να προβληθούν , ώστε να γίνουν γνωστά εντός και εκτός χώρας.

2.να συμπεριληφθούν στη διαδρομή του Διεθνούς Μαραθωνίου που τελείται κάθε χρόνο.

Είναι καθήκον όλων μας η διάσωση των πολιτισμικών στοιχείων της ιστορίας μας».

Δεκάδες είναι οι πρωτοκολλημένες οχλήσεις όλα αυτά τα χρόνια, από τον Δ. Μακρή σε πολλούς φορείς, που κανείς δεν απαντά αρνητικά, αλλά όλοι δηλώνουν αναρμόδιοι και ο κύκλος καλά κρατεί.

Αν και η σκυταλοδρομία είναι διαφορετικό αγώνισμα από τον Μαραθώνιο, τη σκυτάλη της διατήρησης και της αξιοποίησης της ιστορικής μνήμης και του πολιτισμού, ήρθε η ώρα να την πάρουν από το χέρι του κ. Μακρή και όσοι φορείς επιβάλλεται να συνεργαστούν, για να τερματίσει ο Μαραθώνιος της υποβάθμισης τμημάτων της ιστορικής διαδρομής σε εστίες μόλυνσης, σκουπιδαριού και εστίες κινδύνου για πλημμύρες και πυρκαγιές.