Πώς θα δείτε χωρίς τηλεσκόπιο την έκρηξη νόβα

Τι είναι η έκρηξη νόβα;

Μια έκρηξη νόβα (καινοφανής αστέρας) είναι η δραματική έκρηξη ενός άστρου καθώς αλληλεπιδρά με ένα άλλο, κοντινό άστρο. Είναι μία από τις πολλές, επαναλαμβανόμενες στιγμές κατά τη διάρκεια του μακρόχρονου, αργού, θανάτου δύο γειτονικών άστρων στο ίδιο σύστημα.

Οι αστρονόμοι περιμένουν την πύρινη έκρηξη του T Coronae Borealis, που ονομάζεται επίσης «φλογερό αστέρι» και είναι ένα σύστημα με δύο αστέρια – έναν λευκό νάνο και έναν ερυθρό γίγαντα.

Ο λευκός νάνος είναι ένα απίστευτα πυκνό απομεινάρι ενός κάποτε μεγαλύτερου άστρου. Έχει περίπου το μέγεθος του πλανήτη Γη αλλά την ίδια μάζα με τον Ήλιο μας. Ο γείτονάς του, ο ερυθρός γίγαντας, διανύει τα τελευταία χρόνια της ύπαρξής του και απογυμνώνεται σιγά σιγά από το υδρογόνο από τη βαρυτική έλξη του πυκνότερου λευκού νάνου.

Αυτός ο αστρικός «κανιβαλισμός» προκαλεί μια τεράστια συσσώρευση πίεσης και θερμότητας, η οποία τελικά πυροδοτεί μια γιγάντια θερμοπυρηνική έκρηξη. Ωστόσο, η έκρηξη δεν καταστρέφει εντελώς τα άστρα και έτσι το γεγονός αυτό επαναλαμβάνεται με την πάροδο του χρόνου. Μπορεί να συνεχιστεί για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.

Για το T Coronae Borealis, αυτό το συμβάν νόβα συμβαίνει περίπου κάθε 80 χρόνια, γι’ αυτό και οι αστρονόμοι το αποκαλούν «επαναλαμβανόμενο καινοφανή».

Είναι ένας νόβα το ίδιο με έναν σουπερνόβα;

Όχι. Ο σουπερνόβα (υπερκαινοφανής αστέρας) είναι η τελική έκρηξη που καταστρέφει ολοκληρωτικά τα άστρα. Σε ένα συμβάν νόβα, ο νάνος αστέρας παραμένει άθικτος, γι’ αυτό και τα συμβάντα νόβα συνήθως επαναλαμβάνονται.

Διαφορετικά γεγονότα νόβα έχουν διαφορετικούς κύκλους, που κυμαίνονται από μερικά χρόνια έως εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.

Πώς μοιάζει ένας νόβα;

Η έκρηξη ενός νόβα εκτοξεύει την αστρική ύλη μέσα σε ένα εκτυφλωτικό φως, αλλά δεν θα μοιάζει με την έκρηξη ενός άστρου που βλέπετε στις ταινίες – ευτυχώς, είμαστε πολύ μακριά για να δούμε αυτό το επίπεδο λεπτομέρειας.

Με γυμνό μάτι, ο νόβα θα μοιάζει σαν να έχει εμφανιστεί στον ουρανό ένα νέο αστέρι. Οι άνθρωποι με τηλεσκόπια υψηλής ισχύος θα είναι σε θέση να δουν με κάποια λεπτομέρεια την έντονα χρωματική φωτεινότητα του νόβα.

Θα μπορέσουμε να τον δούμε χωρίς τηλεσκόπιο;

Ναι! Όταν το T Coronae Borealis εκραγεί, η φωτεινότητά του θα αυξηθεί δραματικά, καθιστώντας το ορατό με γυμνό μάτι για αρκετές ημέρες.

Ο Corona Borealis, ή Στέφανος Βόρειος, είναι ένας πεταλόσχημος σχηματισμός αστέρων δυτικά του αστερισμού του Ηρακλή, που εντοπίζεται ιδανικά σε καθαρές νύχτες.

Για να βρείτε τον Στέφανο Βόρειο, εντοπίστε τα δύο λαμπρότερα αστέρια στο Βόρειο Ημισφαίριο: Τον Αρκτούρο και τον Βέγα. Αν ακολουθήσετε μια γραμμή μεταξύ των δύο αστέρων, θα οδηγηθείτε στον Στέφανο Βόρειο, όπου βρίσκεται το σύστημα T Coronae Borealis.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος δήλωσε στην Deutsche Welle ότι όλα τα τηλεσκόπια είναι ήδη στραμμένα προς το T Coronae Borealis, περιμένοντας να καταγράψουν το γεγονός, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη εικόνες.

Πότε θα είναι ορατός ο νόβα;

Όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι η έκρηξη θα συμβεί τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, οι νόβα μπορεί να είναι απρόβλεπτοι, οπότε οι αστροφυσικοί λένε ότι είναι δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς πότε θα συμβεί.

Έχουν παρατηρηθεί άλλα φαινόμενα νόβα;

Ο νόβα T Coronae Borealis παρατηρήθηκε για τελευταία φορά από τη Γη το 1946. Η πρώτη καταγεγραμμένη παρατήρησή του πιστεύεται ότι έγινε πριν από περισσότερα από 800 χρόνια, το 1217, όταν ένας ηγούμενος στην πόλη Ursberg της Γερμανίας παρατήρησε «ένα αχνό αστέρι που για ένα διάστημα έλαμπε με μεγάλο φως».

Ο ηγούμενος έγραψε ότι το φως διήρκεσε «πολλές ημέρες» και θεωρήθηκε ότι ήταν ένα «θαυμάσιο σημάδι». Άλλα ουράνια γεγονότα, όπως οι κομήτες, θεωρούνταν κακοί οιωνοί.