Η σταύρωση ήταν μια μορφή θανάτωσης που εφαρμόστηκε στην αρχαιότητα από διάφορους λαούς.
Η ποινή επιβαλλόταν κυρίως σε λιποτάκτες, δολοφόνους, προδότες και κακοποιούς με ταπεινή καταγωγή.
Η σταύρωση, εκτός από την παραδειγματική τιμωρία του κατάδικου, είχε ως σκοπό και τον εκφοβισμό αυτών που μπορεί να έκαναν τα ίδια εγκλήματα και σε ανάλογες πράξεις με τον εσταυρωμένο.
Σε κάποιες περιπτώσεις, οι σταυρώσεις ήταν μαζικές, ως αποτέλεσμα κατάπνιξης εξεγέρσεων και επαναστάσεων.
Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν 500 άντρες κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής πολιορκίας της Ιερουλασήμ το 70 μ.Χ. και 800 άντρες το 86 π. Χ. με τις γυναίκες και τα παιδιά τους να θανατώνονται μπροστά στα μάτια τους υπό τη βασιλεία του Αλέξανδρου Ιανναίου της ανεξάρτητης Ιουδαίας.
Άλλοι 2.000 επαναστάτες της Τίρου από τον Μέγα Αλέξανδρο το 332 π. Χ., 2.000 επαναστάτες στην Ιουδαία από τον Ρωμαίο αξιωματικό Κουινκτίλιο Βάρο το 4 π. Χ. και 3.000 στη Βαβυλωνία μετά διαταγής του πέρση βασιλιά Δαρείου το 519 π. Χ.
Η σταύρωση στη ΡώμηΦυσικά, οι μαζικότερες σταυρώσεις που έχουν ποτέ καταγραφεί είναι αυτές των 6.000 επαναστατών της εξέγερσης του Σπάρτακου το 70 π. Χ. κατά μήκος του δρόμου που οδηγούσε προς τη Ρώμη με διαταγή του Μάρκου Λικίνιου Κράσσου και των άλλων 6.000 σκλάβων που ο Οκταβιανός Αύγουστος αιχμαλώτισε από τον στόλο του Σήξτου Πομπηίου το 36 π. Χ. κατά τη διάρκεια του ρωμαϊκού εμφυλίου.
Εκτενής αναφορές υπάρχουν για τη ρωμαϊκή σταύρωση, αφού αυτοί επινόησαν αυτή την καταδίκη σε θάνατο. Η ρωμαϊκή σταύρωση συμπεριλάμβανε τρία στάδια: το μαστίγωμα, τη μεταφορά του σταυρού και τέλος την ανύψωση του θύματος στον σταυρό. Τα θύματα συνήθως μετέφεραν μόνο το οριζόντιο ξύλο του σταυρού, ενώ ο κάθετος πάσσαλος τους περίμενε στο χώρο της σταύρωσης καρφωμένος στο έδαφος. Εκεί τους ανύψωναν με σκάλες στο σταυρό.
Πηγές αναφέρουν πως οι σταυρωμένοι μπορούσαν να μείνουν ζωντανοί για μεγάλο χρονικό διάστημα αφού μιλούσαν από το σταυρό, ενώ υπήρχαν περιπτώσεις μάλιστα που δωροδόκησαν αξιωματικούς και αφέθηκαν ελεύθεροι. Υπάρχουν επίσης αναφορές σταυρωμένων που γελούσαν πάνω στο σταυρό, έφτυναν στους θεατές ή ακόμα τραγουδούσαν τραγούδια νίκης, τη στιγμή που τους σταύρωναν.
Διάφοροι ήταν και οι τρόποι με τους οποίους σταύρωναν οι Ρωμαίοι. Κάποιοι κατάδικοι δένονταν πάνω στο σταυρό ενώ άλλοι καρφώνονταν. Μερικές φορές κάποιους κατάδικους τους παρουσίαζαν με απεχθείς μάσκες και τους έβριζαν ενώ άλλους τους σταύρωναν με το κεφάλι προς τα κάτω.
Οι εγκληματίες χαμηλής κοινωνικής προέλευσης συνήθως σταυρώνονταν κοντά στο έδαφος ενώ αυτοί που προέρχονταν από ψηλότερα κοινωνικά στρώματα τοποθετούνταν τουλάχιστο ένα μέτρο από το έδαφος. Εντούτοις όλοι κατέληγαν τροφή για τα όρνια ενώ σκυλιά και άλλα άγρια ζώα τρέφονταν από τα πόδια και τα κορμιά των εσταυρωμένων.
Το τέλος της όλης διαδικασίας περιλάμβανε την αποκαθήλωση των εσταυρωμένων και την πρόχειρη και κοινή ταφή τους σε ένα κοντινό μέρος από το σημείο της σταύρωσης.
Φυσικά, οι μαζικότερες σταυρώσεις που έχουν ποτέ καταγραφεί είναι αυτές των 6.000 επαναστατών της εξέγερσης του Σπάρτακου το 70 π. Χ. κατά μήκος του δρόμου που οδηγούσε προς τη Ρώμη με διαταγή του Μάρκου Λικίνιου Κράσσου και των άλλων 6.000 σκλάβων που ο Οκταβιανός Αύγουστος αιχμαλώτισε από τον στόλο του Σήξτου Πομπηίου το 36 π. Χ. κατά τη διάρκεια του ρωμαϊκού εμφυλίου.
