Κινδυνεύει η Αττική από «περιβαλλοντική κατάρρευση»; Κινδυνεύει ευρύτερα η Ελλάδα (το 30% των εδαφών της) από ερημοποίηση;
Το πρώτο το υποστηρίζει ο καθηγητής Γεωλογίας Ευθύμιος Λέκκας στα «Νέα». Για το δεύτερο προειδοποιεί εδώ και κάποια χρόνια σχετικά, έκθεση του ΟΗΕ. Ας ξεκινήσουμε από τα τελευταία: κοντά 40 χιλιάδες στρέμματα χάθηκαν φέτος (μέχρι στιγμής) στο Λεκανοπέδιο, από τον Κουβαρά και τη Μάνδρα ως τα Δερβενοχώρια. Τα drones μας μετέφεραν τη ζοφερή εικόνα. Παντού μαύρο και γκρίζο, δάση και καλλιέργειες αποκαΐδια, κουφάρια σπιτιών, επιχειρήσεων, αυτοκινήτων. Για πολλούς οι κόποι μιας ζωής, για όλους μας ο εφιάλτης της αυριανής ημέρας: απέραντα τοπία στα οποία δεν θα μπορεί να γεννηθεί ούτε χλωρίδα ούτε πανίδα.
Είναι άραγε αναπόφευκτο να αιμορραγούμε χρόνο με το χρόνο; Ειλικρινά όχι. Ασφαλώς υπάρχει ο παράγοντας της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα εκρηκτικό κοκτέιλ ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών, που σε συνδυασμό με τα δικά μας μελτέμια δημιουργεί συνθήκες υψηλού κινδύνου. Στους σχεδιασμούς όμως όλα συνυπολογίζονται, τουλάχιστον θα έπρεπε. Και σίγουρα δεν φταίει η κλιματική αλλαγή για την παρωχημένη δομή της δικής μας Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Ούτε φυσικά το γεγονός ότι το κυρίαρχο επιχειρησιακό δόγμα της αντιμετώπισης των πυρκαγιών βασίζεται σε δεδομένα του περασμένου αιώνα. Δεν φταίει επίσης που η Δασική Υπηρεσία έχει σημαντικές ελλείψεις σε προσωπικό και της έχει αφαιρεθεί (από το 1998) η αρμοδιότητα να φροντίζει για τα δέοντα ή έστω να προβαίνει σε υποδείξεις σε περίπτωση φωτιάς, παρότι είναι γνώστης (εκ του αντικειμένου ενασχόλησής της) των δασικών οικοσυστημάτων της κάθε περιοχής.
Ας συνεχίσουμε όμως το λογαριασμό μας. Θέλω να πιστεύω ότι η κλιματική αλλαγή δεν ευθύνεται για τη σχεδόν πλήρη απουσία πρόληψης των πυρκαγιών. Τη θυμόμαστε κυρίως κάθε φορά που θρηνούμε και τη θυμόμαστε απλώς για να θρηνήσουμε σαν να βρισκόμαστε ενώπιον του πεπρωμένου. Και όχι για να αποδώσουμε ευθύνες και για να τιμωρήσουμε, κυρίως όμως για να σχεδιάσουμε μία ουσιαστικά αποτελεσματική δράση σ’ αυτόν τον τομέα.
Αναρωτιέμαι, γιατί δεν έγινε η απαραίτητη αποψίλωση δασών; Γιατί δεν έγιναν έγκαιρα οι απαραίτητες αντιπυρικές ζώνες εκεί που πρέπει και τις βλέπαμε -σε ζωντανή σύνδεση στην τηλεόραση- να γίνονται μόνο όταν η πυρκαγιά έχει ξεσπάσει σε μια περιοχή; Νομίζω μπαίνουμε σιγά-σιγά στο ψητό. Στο πρόσφατο παρελθόν έφταιγε η Πυροσβεστική και ο αρμόδιος υπουργός (!). Τώρα φταίνε οι δήμαρχοι οι οποίοι, πάντως, από κάποιο κόμμα υποδεικνύονται και υποστηρίζονται και εξ αυτού του γεγονότος το κόμμα αναλαμβάνει εκ των πραγμάτων την ευθύνη της σχετικής του απόφασης. Πέραν αυτού όμως, η κεντρική κυβέρνηση έχει το γενικό πρόσταγμα και γιατί διαθέτει πολλαπλά μέσα σε σχέση με τους δήμους, αλλά και γιατί οφείλει να τους συντονίζει στη βάση ενός ευρύτερου αντιπυρικού σχεδίου, στο πλαίσιο του οποίου ο καθένας θα πρέπει να ανταποκρίνεται στο ρόλο του.
Το Μάτι ήταν ένας εφιάλτης. Χάθηκαν πάνω από εκατό ανθρώπινες ζωές. Ανυπολόγιστη απώλεια. Οι ευθύνες, μέχρι στιγμής, αποδόθηκαν στην κάλπη. Εκκρεμούν οι δικαστικές αποφάσεις για τις ποινικές και κατ’ επέκταση πολιτικές ευθύνες ηγετικών στελεχών όλων των συστημάτων που συνδέονται με το τραγικό γεγονός. Καλό είναι να το θυμόμαστε. Καλό είναι επίσης να έλθει η ώρα του «δια ταύτα». Δεν μπορεί όμως να χρησιμοποιείται ως «φερετζές» των μετέπειτα αδυναμιών και παραλείψεων.
